زردی نوزادان یکی از مشکلات نسبتا شایع در بین نوزادان است که باید در ابتدای تولد نوزاد بررسی شود. زردی نوزاد به خودی خود و با تشخیص به موقع خطر کمی داشته اما در صورت عدم تشخیص به موقع و درمان زود هنگام آن ، میتواند مشکلات جدی تری را برای نوزاد به وجود آورد.
بیلی روبین یکی از اجزا خون انسان است. نوزادانی که دارای سطوح بالای بیلی روبین خون هستند. که هیپربیلی روبینمینامیده میشود، زمانی که بیلی روبین در پوست تجمع مییابد، رنگ زرد ایجاد میشود.
به طور طبیعی بیلی روبین در بدن هر نوزادی وجود دادره اما نوزادان با رنگ پوست تیره تر ممکن است سطح بیلی روبین خون بالایی داشته باشند و زردی ممکن است شناسایی نشود.
زردی در 24 ساعت اول پس از تولد یا وجود زردی کف دست و پا یک مشکل اورژانسی و حاد محسوب میشود. در این مواقع باید آزمایش خون فوری در نظر گرفته شود.
زردی یک بیماری نیست، بلکه نشانه افزایش سطح بیلی روبین خون است. زردی دردناک نیست، اما در برخی از نوزادان، اگر سطح بیلی روبین بالا به موقع درمان نشود، عوارض جدی ایجاد میکند.
زردی نشانگری است که نوزادانی را که ممکن است در خطر ابتلا به هیپربیلی روبینمیشدید باشند، شناسایی میکند. هیپربیلی روبینمیشدید میتواند برای سیستم عصبی نوزادان سمیباشد و به طور بالقوه باعث آسیب مغزی شود.
علائم مربوط به زردی نوزاد
فهرست مطالب
علائم زردی
زردی در ابتدا باعث زرد شدن پوست میشود. بعداً، سفیدی چشم (ملتحمه) ممکن است رنگ زردی داشته باشد. تشخیص این تغییرات در کودکانی که رنگ پوست تیره دارند یا نوزاد قادر به بازکردن پلک ها نیست ممکن است سخت باشد.
تغییر رنگ در کودکان مبتلا به زردی:
- میزان زدری ابتدا در صورت قابل توجه است و ممکن است به سمت قفسه سینه، شکم، بازوها و سپس به سمت پاها پیش برود. با این حال، در برخی از نوزادان، پیشرفت زردی از سر تا پا را میتواند پنهان باشد. اما به طور کلی معمولا به صورت رنگ برنزه در بدن ظاهر میشود.
- با فشار دادن یک انگشت روی پیشانی یا بینی کودک، زردی قابل بررسی است. اگر پوست زرد باشد و با فشار و برداشت ، سطح پوست زرد به نظر برسد، درواقع زردی وجود دارد.
- در برخی از نوزادان با فشار دادن برجستگی های استخوانی سینه، لگن و زانو برای بررسی اینکه آیا زردی در حال پیشرفت است یا خیر، میتوان زردی را بررسی کرد.
- زردی نوزاد باید قبل از خروج نوزاد از بیمارستان بررسی شود. اگر نوزاد شما زودتر از 72 ساعت پس از تولد به خانه برود، باید رنگ پوست نوزاد را هر روز در خانه کنترل کنید. علاوه بر این، نوزاد شما باید ظرف یک تا سه روز پس از رفتن به خانه به پزشک یا پرستار مراجعه کند.
علائم بدتر شدن یا شدید شدن زردی
همان طور که گفته شد ، زردی نوزاد یک شرایط حاد است که در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر (نشانههای زردی) سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- اگر رنگ زرد در ناحیه زانو یا پایین تر است، اگر رنگ زرد شدیدتر است (زرد لیمویی تا زرد نارنجی)، یا اگر “سفیدی” چشمها زرد به نظر میرسد.
- اگر کودک در تغذیه مشکل دارد.
- اگر بیدار کردن نوزادتان سخت است.
- اگر نوزاد شما تحریک پذیر است و به سختی دلداری میدهد.
- اگر نوزاد شما گردن یا بدن خود را به سمت عقب قوس میدهد.
دلایل مربوط به ایجاد زردی نوزاد
علل و دلایل زردی نوزاد
زردی به دلیل تجمع بیلی روبین در خون ایجاد میشود. بیلی روبین زمانی تشکیل میشود که گلبولهای قرمز شکسته میشوند.
بیلی روبین (رنگدانه زرد) به طور طبیعی توسط کبد حذف میشود و سپس از طریق مدفوع و ادرار دفع میشود. وقتی بیلی روبین سریعتر از دفع بیلی روبین تولید میشود، سطح بیلی روبین افزایش مییابد.
زردی در نوزادان شایع است، زیرا در این دوره دو تا سه برابر بیشتر از دوران بزرگسالی بیلی روبین تولید میشود. زردی خوش خیم نوزاد، که تقریباً همه نوزادان را مبتلا میکند، به دلیل افزایش خفیف تا متوسط بیلی روبین ایجاد میشود و معمولاً برای نوزادان مضر نیست.
بین 72 تا 96 ساعت پس از تولد ایجاد میشود و معمولاً یک تا دو هفته پس از تولد از بین میرود. در نوزادانی که در هفتههای 35 تا 37 بارداری به دنیا میآیند و آنهایی که زردی شدید دارند، ممکن است با بالغ شدن مکانیسمهای طبیعی حذف، رفع زردی به زمان بیشتری نیاز داشته باشد.
نوزادان با سطوح بالاتر بیلی روبین در خون مبتلا به “هیپربیلی روبینمی شدید” هستند. که وضعیتی جدی تر از زردی فیزیولوژیک است. نوزادان ممکن است در 24 ساعت اول پس از تولد دچار هیپربیلی روبینمیشدید شوند. اگر این اتفاق افتاد، باید فوراً با پزشک خود مشورت کنید.
یکی از دلایلی که سطح بیلی روبین در نوزادان بالاتر است این است که گلبول های قرمز بیشتر شکسته میشوند (و در نتیجه بیلی روبین بیشتری تولید میشود). این شکسته شدن گلبول قرمز میتواند مربوط به موارد زیر باشد:
- کبودی و صدمات خفیف در هنگام زایمان.
- اگر گروه خونی مادر و نوزاد ناسازگار باشد. سیستم ایمنی مادر ممکن است به گلبولهای قرمز نوزاد حمله کند.
- علل ارثی تجزیه گلبولهای قرمز خون (مانند کمبود آنزیمیبه نام گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز که ممکن است بیشتر در بین نژادهای آفریقایی،آمریکایی، مدیترانه ای و آسیایی رخ دهد.
- نژاد یا اصل و نسب آسیایی (در این نوزادان، توانایی حذف بیلی روبین برای بالغ شدن بیشتر طول میکشد).
همچنین بیلی روبین در نوزادان در مقایسه با بزرگسالان کندتر حذف میشود زیرا کبد و روده نوزاد به طور کامل بالغ نشده اند.
زردی نوزاد در هنگام شیردهی
دلایل زردی نوزاد در هنگام شیردهی
گاهی اوقات زردی در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند به دو دلیل متفاوت مشاهده میشود:
شیر دهی ضعیف یا کافی نبودن شیر مادر
شیردهی نامناسب به دلیل کمبود شیر مادر. این نوزادان مقدار زیادی وزن از دست میدهند و در نتیجه غلظت بیلی روبین افزایش مییابد. افزایش شیر مادر، تغذیه مکرر و اطمینان از مکیدن خوب (لچ) بهترین درمان برای زردی دریافتی ناکافی است. (
مشکل در کبد و روده نوزاد
تصور میشود که زردی شیر مادر به دلیل کبد و روده نابالغ نوزاد است که منجر به کندتر شدن روند حذف میشود. زردی در هفته اول پس از تولد شروع میشود، در عرض دو هفته پس از تولد به اوج خود میرسد و در چند هفته بعد کاهش مییابد.
زردی در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، تا زمانی که نوزاد خوب تغذیه میکند، وزن اضافه میکند و در غیر این صورت رشد میکند، دلیلی برای قطع شیردهی نیست. نوزادانی که با شیر مادر مبتلا به زردی تغذیه میشوند به ندرت نیاز به درمان دارند مگر اینکه هیپربیلی روبینمی شدید ایجاد شود.
نکته: همه نوزادان مبتلا به زردی باید تحت نظر پزشک یا پرستار باشند.
اما باید در نظر گرفت، به دلیل فواید بسیار زیادی شیر مادر برای نوزاد، همواره مادر به ادامه شیردهی تشویق میشود.
تشخیص زردی نوزاد
تشخیص زردی
زردی نوزاد را میتوان با معاینه نوزاد و آزمایش سطح بیلی روبین در خون تشخیص داد. آزمایش خون شامل جمع آوری مقدار کمی(کمتر از یک دوم قاشق چایخوری یا 2.5 میلی لیتر) خون است.
نتایج آزمایش خون در اکثر بیمارستانها در عرض چند ساعت در دسترس است. زردی بیش از یک هفته باید بررسی شود زیرا به ندرت ممکن است به دلیل شرایط جدی (انسداد حذف بیلی روبین به دلیل آترزی صفراوی) باشد.
در برخی مراکز، غربالگری بیلی روبین بالا در ابتدا توسط دستگاهی انجام میشود که بیلی روبین را از طریق پوست اندازه گیری میکند (که به آن غربالگری پوستی گفته میشود). هنگامیکه اندازه گیری پوست از مقدار طبیعی فراتر رفت، آزمایش خون برای تایید آن سطح بیلی روبین در خون انجام میشود.
عوارض مربوط به زردی نوزاد
عوارض زردی
در نوزادانی که سطح بیلی روبین خون آنها به سطوح مضر میرسد، بیلی روبین ممکن است وارد مغز شود و باعث آسیب برگشت پذیر (به نام آنسفالوپاتی بیلی روبین حاد) یا آسیب دائمی(به نام کرنیکتروس یا انسفالوپاتی بیلی روبین مزمن) شود.
نظارت مکرر و درمان فوری و زودهنگام نوزادان در معرض خطر بالای زردی ممکن است به جلوگیری از هیپربیلی روبینمیشدید کمک کند.
راههای درمان زردی نوزاد
راه درمان زردی نوزادان
هدف از درمان زردی کاهش سریع و ایمن سطح بیلی روبین است. نوزادان مبتلا به زردی خفیف ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند. نوزادانی که سطح بیلی روبین بالاتری دارند یا هیپربیلی روبینمیدارند به درمان نیاز دارند.
زردی در نوزادان نارس (آنهایی که قبل از هفته 38 بارداری متولد شدهاند) شایع است. نوزادان نارس در برابر هیپربیلی روبینمیآسیب پذیرتر هستند زیرا مسمومیت مغزی در سطوح پایینتر بیلی روبین نسبت به نوزادان ترم رخ میدهد. در نتیجه، نوزادان نارس با سطوح پایین بیلی روبین درمان میشوند، اما با همان درمان هایی که در اینجا مورد بحث قرار میگیرد.
تشویق به تغذیه
تامین شیر مادر یا شیر خشک کافی بخش مهمیاز پیشگیری و درمان زردی است زیرا باعث از بین رفتن رنگدانه زرد در مدفوع و ادرار میشود. اگر حداقل 6 پوشک خیس در روز داشته باشد، رنگ حرکات روده از سبز تیره به زرد تغییر کند و بعد از شیر خوردن راضی به نظر برسد ، متوجه خواهید شد که شیر یا شیر خشک کافی دریافت میکند.
فتوتراپی برای درمان زردی نوزاد
فتوتراپی (روشن درمانی) رایج ترین درمان پزشکی برای زردی در نوزادان است. در بیشتر موارد، فتوتراپی تنها درمان مورد نیاز است.
فتوتراپی شامل قرار دادن پوست نوزاد در معرض نور آبی است که بیلی روبین را به قسمت هایی تجزیه میکند که راحت تر از طریق مدفوع و ادرار از دفع میشود. درمان با فتوتراپی شامل استفاده از نورهای آبی خاص مانند دیودهای ساطع نور آبی (LED) است و تقریباً برای همه نوزادان موفقیت آمیز است.
فتوتراپی معمولاً در بیمارستان انجام میشود، اما در موارد خاص در صورتی که نوزاد سالم باشد و در معرض خطر کم عوارض باشد، میتوان آن را در خانه نیز انجام داد.
نوزادانی که تحت فتوتراپی قرار میگیرند باید تا حد امکان پوست در معرض نور قرار گیرند. نوزادان معمولاً برهنه هستند (یا فقط پوشک میپوشند) در یک حوضچه باز یا گرم کننده هستند، اما برای محافظت از چشم ها از چسبهای چشمی استفاده میکنند .
مهم است اطمینان حاصل شود که لامپها گرمای بیش از حد تولید نمیکنند، تا از آسیب دیدن پوست نوزاد جلوگیری شود.
در برخی موسسات از پتوهای فتوتراپی استفاده میشود. فتوتراپی باید به صورت مستمر و دائمی باشد.
قبلاً تصور میشد قرار گرفتن در معرض نور خورشید برای درمان زردی مفید است، اما در حال حاضر به دلیل خطر آفتاب سوختگی توصیه نمیشود.زیرا آفتاب سوختگی با نورهایی که در فتوتراپی استفاده میشود، در صورت استفاده صحیح رخ نمیدهد.
زمانی که سطح بیلی روبین به سطح ایمن کاهش یابد، فتوتراپی متوقف میشود. غیرعادی نیست که نوزادان پس از اتمام فتوتراپی همچنان زردی به نظر برسند. سطح بیلی روبین ممکن است 18 تا 24 ساعت پس از قطع فتوتراپی دوباره به حالت اول بازگردد، اگرچه این موضوع به ندرت نیاز به درمان بیشتری دارد.
عوارض جانبی فتوتراپی:
فتوتراپی بسیار بی خطر است، اما میتواند عوارض جانبی موقتی از جمله بثورات پوستی و مدفوع شل داشته باشد. اگر شیرخوار به اندازه کافی شیر مادر یا شیر خشک دریافت نکند، گرمای بیش از حد و کم آبی ممکن است رخ دهد. بنابراین رنگ پوست، دمای بدن و تعداد پوشک خیس نوزاد به دقت کنترل میشود.
به ندرت، برخی از نوزادان دچار سندرم “بچه برنز”، تغییر رنگ تیره، قهوه ای مایل به خاکستری در پوست و ادرار میشوند. سندرم نوزاد برنز مضر نیست و پس از چند هفته به تدریج بدون درمان برطرف میشود.
تغذیه در دوران فتوتراپی
هیدراتاسیون
برای نوزادانی که فتوتراپی میکنند نوشیدن مایعات کافی (شیر مادر یا مکمل) مهم است زیرا بیلی روبین از طریق ادرار و مدفوع دفع میشود. در طول فتوتراپی باید تغذیه با شیر مادر یا شیشه شیر ادامه یابد. استفاده از آب گلوکز خوراکی ضروری نیست. در برخی از نوزادان با کم آبی شدید، مایعات داخل وریدی ممکن است ضروری باشد.
شیردهی
نوزادانی که قادر به مصرف شیر مادر به اندازه کافی نیستند، کاهش وزن بیش از حد در آنها شایع بوده ، یا دچار کم آبی میشوند، به همین دلیل ، ممکن است به شیر مادر دوشیده شده و یا استفاده از مکمل کمکی نیاز باشد. مادرانی که مکمل مصرف میکنند باید به شیردهی و/یا پمپاژ برای حفظ شیر خود ادامه دهند.
در مورد دادن شیر خشک به نوزادانی که انحصاراً با شیر مادر تغذیه میشوند، اختلاف نظر وجود دارد. والدین باید این مسائل را با پزشک نوزاد خود در میان بگذارند.
تعویض خون برای درمان زردی نوزاد
تعویض خون یک روش اورژانسی و نجات دهنده است که برای کاهش سریع سطح بیلی روبین انجام میشود. این انتقال خون نوزاد را با خون اهدایی جایگزین میکند تا به سرعت سطح بیلی روبین را کاهش دهد.
تعویض خون ممکن است در نوزادانی انجام شود که به درمان های دیگر پاسخ ندادهاند و علائم سمیت بیلی روبین را دارند یا در معرض خطر عصبی قابل توجهی هستند.
راههای پیشگیری از زردی نوزاد
پیشگیری از هیپربیلی روبینمی شدید
پیشگیری از هیپربیلی روبینمی شدید در اجتناب از عوارض جدی مهم است. نوزادانی که در معرض خطر هیپربیلی روبینمی هستند نیاز به نظارت و پیگیری دقیق دارند. اطلاعات زیر در مورد نوزادانی که سالم هستند و دیرتر از موعد نارس یا مسن تر هستند (بیشتر یا مساوی 35 هفته حاملگی) اعمال میشود.
آزمایش
کارشناسان برجسته توصیه میکنند که همه نوزادان قبل از رفتن به خانه سطح بیلی روبین خود را آزمایش کنند. این امر به ویژه در مورد نوزادانی که قبل از 24 ساعت به زردی مبتلا میشوند صادق است.
نظارت
در صورت بروز زردی، والدین و پزشک باید نوزاد را از نزدیک تحت نظر داشته باشند. هایپربیلی روبینمی معمولاً در ابتدا به راحتی قابل پیشگیری و درمان است، اما در صورت تاخیر در درمان، عوارض میتواند جدی و غیر قابل برگشت باشد.
درمان فوری
نوزادانی که سطح بیلی روبین بالایی دارند باید توسط یک پزشک یا پرستار واجد شرایط تحت درمان قرار گیرند تا سطح بیلی روبین به طور ایمن کاهش یابد و از خطر آسیب مغزی جلوگیری شود. والدین و پزشک نباید درمان را به هر دلیلی به تاخیر بیندازند.
جمع بندی
زردی نوزادان یکی از مشکلات نسبتا شایع در بین نوزادان است که باید در ابتدای تولد نوزاد بررسی شود. زردی نوزاد به خودی خود و با تشخیص به موقع خطر کمی داشته اما در صورت عدم تشخیص به موقع و درمان زود هنگام آن ، میتواند مشکلات جدی تری را برای نوزاد به وجود آورد.
کارشناس داروچی در این مقاله سعی کرده است ، بهترین راه تشخیص ، درمان و پیشگیری از زردی نوزاد را به شما همراهان داروچی آموزش دهد تا بتوانید به سرعت و دقت ، وضعیت سلامت نوزاد خود را بررسی کنید.