بر آورده کردن آگاهانه نیازهای کودک
فهرست مطالب
از سوالاتی که همواره ذهن والدین به ویژه مادران دلسوز را درگیر کرده است ، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که تقریبا سوالات بسیار مهمی محسوب می‌شود زیرا نشان دهنده نگرانی والدین در رابطه با سلامت تغذیه نوزاد است:
- شیر مادر بهتر است یا شیر خشک؟
- شیر خشک خوبه یا شیر مادر؟
- آیا شیر خشک بهتر از شیر مادر است؟
از قدیم الیام ، تغذیه نوزادان با استفاده از شیر مادر ، بهترین روش برای تغذیه نوزادان بود ، اما امروزه با بیشرفت علم این طرز تفکر قدیمی رنگ جدیدی به خود گرفته است . و شواهد نشان می‌دهد این طرز فکر کاملا صحیح نیست و به قولی نمی‌توان یک نسخه را برای همه پیچید. در ادامه با داروچی همراه باشید.
ادبیات علمی مملو از اختلاف نظر صادقانه در مورد “حقایق” علمی مربوط به تغذیه نوزادان است. اگر اجماع واقعی در مورد یک جنبه وجود داشته باشد،. این است که شیر مادر غذای انتخابی است. با این حال ما نمی‌توانیم در آن نقطه متوقف شویم.
به دلایل مختلف بسیاری از مادران یا نمی‌توانند یا اغلب ترجیح می دهند از شیر دادن به نوزاد خودداری کنند. که این امر بیشتر در جوامع صنعتی صادق است. همچنین در کشورهای جهان سوم نیز به طور فزاینده‌ای صدق می کند.
بیان چنین واقعیتی به معنای تشویق آن نیست. اما نادیده گرفتن این واقعیت به معنای قرار دادن زندگی نوزاد در وضعیت سلامتی کمتر از آنچه لازم است. همیشه این مورد وجود دارد که شیر خشک یا هر غذای مخصوص نوزاد میتواند یکی از بهترین جایگزین‌های ممکن برای شیر مادر باشد.
با توجه به این که حفظ ایمنی بدن نوزاد بسیار مهم است ، در عین حال، هیچ مادری نباید شیر مادر را فاقد هرگونه خطری برای نوزاد فرض کند. بنابراین، یک واقعیت دیگر واضح به نظر می رسد: چه تغذیه با شیر مادر، چه تغذیه با شیشه شیر یا هر دو، مادر آگاه باید به بهترین وجه نیازهای نوزاد خود را برآورده کند.
در این مقاله متخصصان داروخانه آنلاین داروچی سعی کرده‌اند ، مزایا و معایب و خطرات و فواید غذاهای مختلف را که معمولاً در تغذیه نوزادان تازه متولد شده استفاده می شود، از جمله شیر مادر را ارزیابی کنند.
مزایای شیر مادر
برخی از اجزای شیر انسان با اجزاء شیر سایر گونه های پستانداران و محصولات شیرخشک. متفاوت هستند. اما سوالی که به وجود می‌آید این است:
آیا این تفاوت‌های بین شیر مادر و دیگر موادی که برای تغذیه نوزاد استفاده می‌شود مهم هستند، یا تا حد زیادی بی اهمیت هستند ؟
اگرچه علم در اندازه گیری تفاوت ها بسیار خوب عمل میکند. اما به عنوان یک ابزار تفسیری دقت کمتری دارد. و نمی‌توان به صورت علمی و دقیق به یک نتیجه دلخواه و مطلوب دقیق رسید.
برخی از مواد بیوشیمیایی و فاکتورهای موجود در شیر انسان که ممکن است تا حدی فواید مثبتی برای آن ایجاد کند شامل موارد زیر است که برخی از آنها بسیار مهم هستند:
یک سیستم کازئین متفاوت از شیر سایر پستانداران که از نظر نسبت زیر واحدهای موجود در شیر مختلف متفاوت است، کازئین با زیر واحدهای ریز تر تولید می کند. (احتمالاً این زیر واحدها بیشتر قابل هضم هستند.) .
نسبت پروتئین وی به کازئین در طول دوره شیردهی افزایش می یابد. میانگین این نسبت در شیر انسان برای وی در حدود 80 درصد است. اما در شیر خشک ها این نسبت کمتر است و نهایتا تا حدود 60 درصد می باشد
فراهمی زیستی خوب همه مواد مغذی
- سطح غیرعادی بالای آمینو اسید آزاد تورین که تصور می شود نقش مهمی در رشد مغز، مدیریت کلسترول و جذب برخی از مواد مغذی از روده را داراست.
- ترکیب و ساختار فیزیکی چربی شیر شامل بیش از نیمی اسید چرب اشباع شده، حدود 35 درصد تک رشته غیر اشباع هستند که اولئیک اسید ترکیب شاخص آن بوده و جهت تامین انرژی بکار می رود.
- قسمت عمده چربی غیر اشباع لینولئیک اسید و آلفا لینولئیک اسید است. نسبت لینولئیک به آلفا 5 الی 15 برابر است. نوع دیگر چربی شیر مادر غیر اشباع تعداد زیاد است. بیست کربنی آن آراشیدونیک اسید و دوکوهگزانوئیک هستش که 22 کربنیه. برای نوزادان جوان، این اسیدهای چرب در مراحل اولیه رشد مغز بسیار مهم هستند.و اجزای ساختاری مهم سیستم غشایی تمام بافت‌ها هستند که بر سیالیت غشاء و فعالیت آنزیم‌ها و گیرنده‌های متصل به غشاء تأثیر می‌گذارند. البته گاهی اوقات در آنالیزهای شیر رویت نشده اند.
- کارنیتین، ترکیبی که تصور می شود به جذب چربی کمک می کند. در شیر مادر دیده می‌شود.
- ویتامین‌های محلول در آب مانند تیامین، نیاسین، ویتامینB6، اسید فولیک، پانتوتنات، ریبوفلاوین و ویتامینC در طول دوره شیردهی تغییر معنی‌داری در میانگین غلظت ندارند. غلظت ویتامین های محلول در آب شیر مادر به طور قابل توجهی تحت تأثیر رژیم غذایی و مصرف مکمل ها توسط مادر قرار دارد. ویتامین های محلول در چربی شیر مادر شامل ویتامین آ، د3 ، کا و ای است.
مواد معدنی موجود در شیر ئر طول دوران شیردهی ثابت هستند بجز فسفر و سدیم. غلظت آهن، منیزیم، فسفر، روی و مس در شیر مادر بالاتر از مقادیر مرجع USDA و غلظت سدیم کمتر از مقدار مرجع است.
میزان سلنیوم در شیر مادر 2 میکروگرم در 100 میلی لیتر است. غلظت کلسیم، فسفر و منیزیم در شیر انسان کمتر از شیر گاو است. رژیم غذایی مادر تأثیر کمی بر غلظت کلسیم و منیزیم در شیر مادر دارد، اما غلظت سلنیوم شیر مادر تحت تأثیر رژیم غذایی مادر است.
- خاصیت اتصال به آهن که جذب آهن موجود را تضمین می کند.
- ترکیب(های) متصل شونده به روی، مانند اسید پیکولینیک، برای اطمینان از جذب خوبر فلز روی؛
- ترکیبی که به طور مناسب در الکترولیت‌ها متعادل باشد.
- وجود هورمون های خاصی مانند تیروکسین و پروستاگلاندین ها.
خود شیر منبعی از آنتی بادی های آماده برای مقابله با عوامل بیماری‌زا است. این آنتی بادی ها از اهمیت فوق العاده ای به ویژه در اوایل دوران نوزادی که نوزاد پاسخ ایمنی فعال خود را ندارد، برخوردار است
شیر مادر هم غذای کاملی است و هم یک سیستم ایمنی غیرفعال را فراهم می کند. سیستم ایمنی غیرفعال تا حدی برای مبارزه با این عفونت ها طراحی شده که در محیطی که نوزاد رشد می کند رایج است.
حتی سوتغذیه در مادران شدت اثر کمی در بازده و کیفیت شیر آنها دارد. فعالیت ایمنی در شیر مادرانی که دچار سوءتغذیه هستند در مقایسه با مادرانی که به خوبی تغذیه می شوند، به همان اندازه بالا یا حتی بیشتر باقی می ماند.
- فراهمی زیستی خوب همه مواد مغذی.
- سیستم ایمنی غیرفعال با قدرت در برابر تعدادی از بیماری ها، باکتری ها و ویروس ها و احتمالاً کمک در پیشگیری از انواع آلرژی.
- ترکیبی که عموماً (اگرچه نه لزوماً همیشه) کمتر باعث ایجاد آلرژی می‌شود.
- یک بخش از شیر مادر باعث رشد لاکتوباسیلوس در روده می شود، گونه‌ای از باکتری است که قادر به تولید اسید در حدی است که برای بسیاری بیماری ها مهار آنها را ایجاد میکند.
برخی از این موارد بالا می توانند کم و بیش در فرمول شیر خشک نوزادان تکرار شوند. بدیهی است، مزیت اصلی شیر مادر ارتباط همین مواد شیمیایی و مغذی می‌باشد.
برخی دیگر از مزیت‌های شیر مادر که کمتر به آن توجه شده است:
ایمنی زایی شیر مادر
قدرت ایمنی نیز به همین شکل است. خود شیر منبعی از آنتی بادی های آماده برای مقابله با عوامل بیماری‌زا است. این عوامل از اهمیت فوق العاده ای به ویژه در اوایل دوران نوزادی که نوزاد پاسخ ایمنی فعال خود را ندارد، برخوردار است ، با این وجود، در نظر گرفتن مزایا یا معایب هر غذای شیرخوار، قدرت تغذیه ای غذا ( پتانسیل غذایی) بر ایمنی زایی آن اولویت دارد.
شیر مادر هم غذای تغذیه ای و هم یک سیستم ایمنی غیرفعال را فراهم می کند. سیستم ایمنی غیرفعال تا حدی برای مبارزه با عفونت‌هایی طراحی شده که در محیطی که نوزاد در آن بزرگ شده است رایج است.
حتی سوء تغذیه در مادران اثر کمی در بازده و کیفیت شیر آنها دارد. فعالیت ایمنی در شیر مادرانی که دچار سوء تغذیه هستند در مقایسه با مادرانی که به خوبی تغذیه می شوند، به همان اندازه بالا یا حتی بیشتر باقی می ماند.
با این حال، باید بین موارد سوء تغذیه و موارد جدی تر از گرسنگی یا سوء تغذیه تمایز قائل شد. هر چه این وضعیت شدیدتر باشد، تأثیر بدتری بر ترکیبات مغذی و ایمنی شیر خواهد داشت.
تاخیر در بارداری حین شیردهی
یکی دیگر از مزایای احتمالی شیردهی که تاکنون به طور رسمی تایید نشده است ، کنترل بیولوژیکی بارداری جدید در طی زمان شیر دهی است. به طوری که حداقل یک سوم از زنانی که به مدت 9 ماه به طور مداوم به نوزادان خود شیر می دهند، در این مدت باردار نمی‌شوند. البته زمان نرمال برای این زنان 3 ماه است.
معمولاً، اما نه همیشه، مدت کوتاهی پس از آن اولین تخمک آزاد می شود. تخمک گذاری نیز می تواند قبل از قاعدگی زنان رخ دهد.
در هیچ موردی شیردهی از نوزاد یک روش بی‌خطر برای پیشگیری از بارداری نیست، اما این درست است که بارداری‌های جدید به طور کلی به تأخیر می‌افتند.
پیوند مادر و فرزند
یکی دیگر از فواید شیردهی، پیوندی است که بین مادر و کودک ایجاد می شود که از شیر دادن به نوزاد ناشی می شود. این پیوند عاطفی، پیوندی است که همه مادران و فرزندان باید در صورت امکان از آن لذت ببرند.
با این حال، مادری که قادر به شیر دادن نیست، نباید احساس ناراحتی زیادی کند. نوازش، عشق و توجه این دو را به طور قطع متحد می کند.
مزایای اقتصادی
یک مزیت آشکار شیردهی این است که هزینه شیردهی کمتر از شیر خشک است. مگر اینکه هزینه رسیدگی به مادر برای تامین میزان کالری و مواد مغذی دریافتی مورد نیاز در زمان بارداری در نظر گرفته شود.که باید به نوزاد منتقل شود.
این کالری اضافی به حدود 500 کالری در روز می رسد (NAS/NRC، 1980). این تقریباً همان کل نیاز کالری یک نوزاد از 0 تا 2 ماهگی است (که توسط گروه مشاوره پروتئین سازمان ملل ارائه شده است).
با این حال، تنها در فرمول، کالری های زیادی 55 درصد از درآمد یک خانواده اتیوپیایی، 66 درصد از درآمد مالاوی، یا 28 درصد از درآمد یک مصری را در بر می گیرد. اینها ارقامی هستند که در سال 1975 بر اساس درآمد نیروی کار ضعیف جامعه مشخص شده است.
اما، البته، بین نیازهای کالری اضافی برای مادر و نیازهای کالری یک نوزاد تفاوت وجود دارد. مادری که تمکن مالی ندارد به سادگی بدون غذا می‌ماند، از غذای ارزان‌تر بومی وطن خود بیشتر استفاده میکند و میتواند هر شیری که بدنش تولید میکند را تامین کند.
کاستی های شیر مادر را می توان به صورت زیر خلاصه کرد:
- ناهماهنگی در محتوای غذایی – عدم یکنواختی
- محتوای مواد مغذی تا حدی به عادات غذایی و در دسترس بودن غذا بستگی دارد.
- میزان تولید شیر وابسته به دریافت غذا (کالری) توسط مادر است.
- به طور کلی پتانسیل پایین تری از شیر خشک برای به حداکثر رساندن نرخ رشد (افزایش وزن) دارد.
- انتقال داروهای مصرف شده توسط مادر به شیرخوار.
- انتقال آلایندههای محیطی از غذای مادر یا سایر تماس‌های محیطی با شیر و سپس شیرخوار.
- عفونت های استافیلوکوک سینه با تولید سم.
- انتقال برخی بیماری های ویروسی (هپاتیت B و سیتومگالوویروس) از مادر به کودک.
- در نتیجه رعایت بهداشت فردی و بررسی بیماریهای مزمن و مشاوره با متخصص تغذیه و داروساز میتواند بستر مناسبی جهت استفاده بدون خطر از شیر مادر باشد.
مضرات احتمالی شیر مادر
همان طور که گفته شد ، شیر مادر بر خلاف باور عموم ، دارای کاستی یا مضراتی است که به دلیل داشتن فواید مختلف ، کمرنگ تر بوده و کمتر به آن توجه شده است. در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
از جمله کاستی های شیر مادر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1-ناهماهنگی در محتوای غذایی – عدم یکنواختی
به طوری که بنا به شرایط بدنی مادر ، ممکن است مواد مغذی موجود در شیر مادر یکنواخت نبوده و در مواقع مختلف دارای مواد مختلفی از مواد محتوایی باشد.
2. محتوای مواد مغذی تا حدی به عادات غذایی و در دسترس بودن غذا بستگی دارد.
مواد مغذی موجود در شیر مادر به طور مستقیم به موادی که مادر دریافت میکند بستگی دارد. به همین دلیل مواد مغذی موجود در شیر ممکن است در وعده‌های غذایی مختلف ، متفاوت باشد.
3. نرخ تولید شیر وابسته به دریافت غذا (کالری) توسط مادر است.
هرچه میزان مواد غذایی دریافتی مادر بیشتر باشد ، میزان شیر تولید شده توسط آن نیز بیشتر خواهد بود.
4-به طور کلی پتانسیل پایین تری از شیر خشک برای به حداکثر رساندن نرخ رشد (افزایش وزن) دارد.
میزان مواد مغذی درون شیر مادر به نسبت شیر خشک کمتر بوده و به همین دلیل شیر خشک گذینه مناسب تری برای کمک به رشد نوزاد است.
5- انتقال داروهای مصرف شده توسط مادر به شیرخوار.
همان طور که گفته شد ، موادی که به بدن مادر میرسد ، درون شیر مادر نیز منتقل می‌شود. این قاعده از دارو نیز پیروی کرده و داروی مصرف شده توسط مادر ، درون شیر نیز منتقل می‌شود.
6- انتقال آلایندههای محیطی از غذای مادر یا سایر تماس‌های محیطی با شیر و سپس شیرخوار.
ممکن است ، عوامل آلوده کننده‌ای که مادر در مجاورت آن قرار می‌گیرد نیز به درون شیر مادر منتقل شود. و در نتیجه باعث آلوده شدن بدن نوزاد نیز شود.
7- عفونت های استافیلوکوک سینه با تولید سم.
برخی از عفونت‌هایی که اجزا بدن مادر به آن دچار می‌شود من جمله ، سینه ممکن است از طریق شیر وارد بدن نوزاد شود.
8-انتقال برخی بیماری های ویروسی (هپاتیت B و سیتومگالوویروس) از مادر به کودک.
برخی از بیماری‌ها ، از جمله دو بیماری گفته شده در بالا ، جزو بیماری‌هایی است که از طریق شیر مادر می‌توانند به راحتی به فرزند منتقل شوند.از این رو شیر مادر باعث بیمار شدن نوزاد نیز خواهد شد.
تاثیر سوء تغذیه در مادران شیرده
ویتامین‌ها در شیر مادر
هیچ یک از نیازهای قبلی لزوماً به طور کلی شیردهی با شیر مادر را محدود نمی‌کند. با این حال، ویتامین موجود در شیر مادر، در موارد خاص، به ویتامین دریافتی مادر بستگی دارد. و هرچه میزان این ویتامین‌ها در مواد دریافتی مادر بیشتر باشد ، در نتیجه مقدار آن نیز در شیر مادر بیشتر خواهد بود. سوءتغذیه ممکن است میزان کمبود ویتامین A و C در شیر انسان را کاهش دهد.
تامین غذا
به طور کلی، مکمل‌های غذایی مادر، سطح ویتامین مربوطه را در شیر افزایش می‌دهد. این مورد حداقل برای اکثر ویتامین‌های محلول در آب صادق است.
سطح ویتامین A در شیر مادر را نیز می‌توان افزایش داد و حفظ کرد. اما فقط با مکمل‌سازی با سوسپانسیون‌های امولسیون شده این ویتامین.
عناصر کمیاب
هر دو مقدار روی و مس موجود در شیر ممکن است برای نوزادان شیرده برخی از مادران دارای سوء تغذیه کمتر از حد کافی باشد به طور معمول، برای زنانی که دارای تغذیه مناسب هستند ، سطح هیچ یک از این مواد معدنی در شیر تا حد زیادی تحت تأثیر مکمل های غذایی مادر قرار می گیرد. محتوای کلسیم و آهن شیر در واقع ممکن است با مکمل این مواد معدنی کاهش یابد.
تاثیر سوء تغذیه بر حجم شیر تولید شده
جدی ترین تأثیر سوء تغذیه به احتمال زیاد عموماً در کاهش تولید شیر است. در رژیم های غذایی 1350-1450 کیلوکالری در روز، تولید شیر مادران گامبیایی 40 درصد کمتر از زنانی بود که 1600-1750 کیلو کالری در روز مصرف می کردند.
در دیگر بررسی انجام شده ، متوسط تولید شیر در میان گروهی از زنان مصری مبتلا به سوءتغذیه 714 میلی‌لیتر در مقایسه با 914 میلی‌لیتر در روز در گروه شاهد با تغذیه خوب تعیین شده است. در مطالعه دیگری مشاهده شد که الگوی تولید شیر در شرایط سوء تغذیه به طور چشمگیری تغییر می کند.
کاهش ناگهانی تولید شیر پس از 2 تا 3 ماه تولید نسبتاً فراوان در میان نیمی از گروهی از فقیران روستایی مکزیک مشاهده شد. نیمی دیگر از این گروه خاص به سادگی قادر به افزایش تولید شیر متناسب با تقاضای نوزاد نبودند.
در سن 8 ماهگی، وزن نوزادان همه این زنان به طور قابل توجهی کمتر از نوزادان گروه مشابهی بود که رژیم غذایی آنها در طول دوره شیردهی با ویتامین ها، مواد معدنی، پروتئین (20 گرم در روز) و کالری (300 واحد مازاد در روز) تکمیل شده بود.
بنابراین، شواهد کاملاً واضح به نظر می رسد: سوءتغذیه نه تنها درصد نوزادان کم وزن (کمتر از 2.5 کیلوگرم) را افزایش می دهد، بلکه به طور کلی باعث عملکرد ضعیف شیردهی می شود.
در 3 ماهگی، محتوای پروتئین ممکن است در شیر مادر محدود شود. همچنین شیر ممکن است فاقد سطوح مناسب ویتامین‌های خاص باشد. همچنین ممکن است کمبود کالری نیز باشد.
دانشمندان دانشکده بهداشت و طب گرمسیری لندن پیشنهاد می کنند که انرژی قبل از پروتئین برای نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند محدود شود.در جایی که سوء تغذیه شایع است، این مقامات تغذیه تکمیلی نوزاد را در 2-3 ماهگی توصیه می کند.
تغذيه تكميلي مادران شايد جايگزين ديگري باشد، هر چند ممکن است لزوماً در افزايش توليد شیر در همه مادران مؤثر نباشد .
در مورد رشد فیزیکی نوزاد ، این محققان بر این باور هستند که رژیم غذایی مادر شیرده در 6 ماه اول زندگی نوزاد بسیار مهم است. اما استفاده از یک رژیم غذایی مناسب در طول 6 ماه دوم نیز دارای اهمیت بسیار زیادی است.
اما سوالی که ذهن را درگیر میکند این است:
چه راه حلی برای جلوگیری از سوتغذیه نوزاد وجود دارد؟
سو تغذیه مادر را چگونه برای نوزاد درمان کرد؟
چاره در موارد شدید استفاده از مواد غذایی کمکی از جمله شیر خشک است:
در شرایط شدید، که معمولاً مرگ نوزاد رخ می دهد، ممکن است سطح چربی (بنابراین انرژی) در شیر مادر کاهش یابد. مقادیر 1% یا کمتر ثبت شده از نوزادان، به ویژه نوزادان بالای 3 ماه، از کمبود کالری رنج میبرند. یا اگر زنده بمانند، تبدیل به یکی از بسیاری از افراد می شوند که رشد آنها به شدت متوقف شده است.
این بیماری که به طور کلی نتیجه سوء تغذیه است، در میان جمعیت چین و سایر کشورهای آسیایی و برخی از کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین به عنوان مهمترین بیماری ذکر شده است. برای نوزادان حدوداً 3 ماهه، شیر خشک یکی از بهترین مواد برای درمان سوء تغذیه است که میتواند عملکرد مفیدی از خود نشان دهد.
اگرچه ممکن است در کنار شیر خشک از مواد غذایی دیگری نیز استفاده شود، اما تعداد کمی از آنها به بار مغذی فرمول شیر خشک نزدیک می‌شوند. به همین دلیل اگر اقدام اصلاحی تغذیه با استفاده از شیر خشک به خوبی انجام شود ، احتمال ابتلا به بیماری سوء تغذیه تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
در مطالعه ای بر روی 11 فرهنگ مختلف در سراسر جهان سوم (مرکز شیردهی انسان در ایالات متحده آمریکا، 1978)، کمبود غذای مکمل بیش از 3 ماهگی به عنوان علت اصلی مرگ نوزاد گزارش شده است، صرف نظر از اینکه نوزادان با شیر مادر تغذیه می شوند یا نه.
علاوه بر این، آن دسته از گروه‌ها و زیرگروه‌هایی از جمعیت که در آنها شیردهی به بالاترین میزان خود می رسد، همیشه فقیرترین افراد هستند، و این قشر از جامعه هستند که به همین ترتیب بیشترین میزان مرگ و میر نوزادان را ایجاد می کنند.
در وضعیت مناسب اقتصادی
با این حال، زنان دارای توانمندی اقتصادی و تغذیه‌ای ممکن است لزوماً به اندازه افراد فقیر در مدت زمان طولانی، یعنی بیش از 6 ماه شیردهی، شیر مادر را تامین نکنند. با توجه به این گزینه، این زنان ممکن است فقط به صورت نامنظم به کودک شیر بدهند. این عمل به نوبه خود باعث کاهش غلظت هورمون پرولاکتین می شود. سپس تولید شیر کاهش میابد.
چنین حقایقی با توجه به یافته‌ها و نتیجه‌گیری‌های دانشمندان دانشگاه جانز هاپکینز که پیشنهاد می‌کنند شیر مادر به تنهایی برای اکثر نوزادان در تمام سال اول زندگی کافی است. این محققان شایستگی را در ارائه مکمل‌های غذایی برای مادر به جای نوزاد در شرایط جهان سوم یافتند. البته همه دانشمندان حداقل برای نیمه دوم سال اول موافق نیستند.
مزیت تغذیه تکمیلی بیش از خود تغذیه ، ممکن است به تنهایی حاصل نشود. یعنی قرار دادن طعم‌ها و بافت‌های غذایی میتواند در ایجاد الگو مادام العمر از تغذیه مغذی کمک کند.
با فرض اینکه به طور کلی مصرف مواد مغذی کافی از شیر مادر یا شیرخشک نوزاد وجود داشته باشد، تمرکز بر روی معرفی انواع مختلف غذاها، کمتر بر مقدار آن است. باید به خاطر داشت که بسیاری از ذائقه‌ها در واقع ذائقه‌های اکتسابی هستند و رژیم‌های یکنواخت در نهایت زندگی را در معرض خطر کمبود مواد مغذی قرار می‌دهند.
در واقع، امیال محدود یا همان طور که بیشتر در جهان سوم به وجود می آید، انتخاب های محدود غذا، به معنای واقعی کلمه منجر به بی حوصلگی از مصرف غذا و امتناع از خوردن حتی غذای موجود می شود.
نظرات متخصصین در مورد مکمل ها: مادر یا نوزاد؟
یکی از سوالاتی که ممکن است به وجود آید این است که برای استفاده از مکمل بهتر است ، مکمل را مادر استفاده کند که مواد مغذی به صورت غیر مستقیم به نوزاد منتقل شود و یا مستقیما مکمل به نوزاد داده شود؟
تعداد کمی از مطالعات چیزی جز افزایش سریع وزن با شیر خشک را نسبت به شیر مادر نشان می دهند. همه محققان وزن اکثر شیرخوارانی را که با شیر مادر تغذیه می کنند کمتر از حد کافی نمی‌دانند. با این حال، برخی از والدین برای تغذیه بهتر نوزاد ، از شیر خشک استفاده می‌کنند.
و در نتیجه، دچار شکست در وزن گیری مناسب و ایده آل در برابر نوزادانی می‌شوند که با شیر خشک تغذیه شده‌اند. باز هم، این شکست در بازه زمانی بحرانی معمولاً در 3-4 ماه رخ می دهد، زمانی که انرژی (کالری) به یک عامل محدود کننده تبدیل می شود.
با این حال، برخی از پزشکان اطفال به راحتی خطر کم تغذیه را به خطر می‌اندازند تا اینکه خطر هر منبع غذایی دیگری غیر از شیر مادر را به خطر بیندازند. با این حال، برخی دیگر به مزیت تغذیه مناسب در نبرد برای مقاومت در برابر عفونت‌ها اشاره می‌کنند و استفاده از غذا در مکمل شیر مادر را تشویق می‌کنند، به‌ویژه جایی که قرار گرفتن در معرض عفونت زیاد است.
بحث در این رابطه ادامه دارد و اخیراً بر این موضوع متمرکز شده است که آیا بهتر است رژیم غذایی مادر یا شیرخوار را تکمیل کنیم و در صورت لزوم، چه زمانی مکمل باید شروع شود.
کسانی که غذای اضافی را توصیه می کنند، معمولاً در مورد استفاده از آن در ماه چهارم، در میان زنان و نوزادان سالم، پیشنهاد می‌کنند. در این مرحله، خطر ابتلا به آلرژی غذایی تا حد زیادی کاهش یافته است.
اضافه وزن در نوزادان
مشکل اضافه وزن هم مشکل شیرخوارانی است که از شیر مادر تغذیه می کنند و هم شیرخوارانی که با شیشه شیر می‌خورند. و لزوماً یک منبع غذایی از این نظر بدتر از دیگری نیست.
اگر یک عامل تعیین کننده مشترک در شیر مادران نوزادان چاق وجود داشته باشد، شاید سطح چربی بالاتر از حد متوسط موجود در شیر مادر باشد. با این حال، شیر با مقادیر کمتر چربی نیز با اضافه وزن نوزادان همراه است، و گاهی اوقات در سطوح 2 تا 3 درصد پایین است.
داروها و مواد شیمیایی در شیر مادر
داروها یکی از آلاینده های احتمالی شیر مادر هستند. نیازی به گفتن نیست که همه مادران شیرده باید از این مشکل آگاه باشند. و آماده مشاوره باشند. آلاینده های محیطی خطر ناشناخته ای برای سلامتی نوزاد شیرده ایجاد می کند. در مقایسه با شیر خشک، شیر مادر معمولاً ، آلوده‌تر به آلایندههای محیطی است.
به‌طور غیرمعمول، شیر مادر حاوی سطوح آلودگی آلایندههای آلی بالاتر از استانداردهای تعیین‌شده برای شیر گاو و بنابراین شیرخشک تهیه‌شده از منبع این ماده است. اما آلودگی سرب در شیر خشک یا شیر گاو بارز تر است.
عفونتهای منتقل شونده
عفونت پستان خطر از دست دادن برخی یا تمام ظرفیت تولیدی شیر را به همراه دارد. اما این تنها یک حالت بیماری است که مانع از تولید کافی شیر می شود. همچنین بیماری قلبی می تواند مادر را مجبور به جایگزین کردن برای شیر مادر کند.
سابقه هپاتیت یا بیماری سیتومگالوویروس نیز ممکن است به همین ترتیب عمل کند و مادر را به فکر پیدا کردن جایگزین برای شیر خود بیاندازد.
از دیگر بیماری‌هایی که ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شود ، سل “فعال”،است . بیماری دیگری که هنوز در سراسر جهان شایع است، شیردهی را یک خطر ابتلای نوزاد می کند.
عوامل ترغیب کننده به مصرف شیر خشک
مادران از ترس اینکه کودکشان مقادیر کافی غذا را دریافت نمی‌کند، به تغذیه با شیشه شیر روی می آورند. برخی از مادران دارای این نگرانی هستند که ممکن است شیر آنها “رقیق” باشد. اگرچه این ممکن است در مقایسه با شیر گاو درست باشد، اما در بیشتر موارد این حالت طبیعی است.
شیر جلوی مادر (اولین شیر از سینه) به صورت طبیعی رقیق است. با آموزش مناسب متخصصین می توان به راحتی بر بسیاری از نواقص شیردهی غلبه کرد. با این حال، این ایده آل به ندرت، چه در جوامع صنعتی و چه در جهان سوم، برآورده می شود. بنابراین، تغذیه تکمیلی همچنان یک نیاز گسترده است.
مزایای شیر خشک
فواید شیر خشک برای نوزادان شامل موارد زیر است. معمولا بسیاری از آنها دارای فرمول های خوش ساخت و تقویتی هستند.
- یکنواختی محتوای مواد مغذی.
- کیفیت و نظارت بر ساخت و تولید .
- سطح عموماً کم آلودگی با آلاینده های صنعتی یا کشاورزی.
- یک ترکیب متغیر که ممکن است برای درمان برخی بیماریهای خاص تغذیه‌ای لازم باشد.
- پتانسیل برای ادغام طیف گسترده ای از عوامل ایمنی، از آنتی بادی‌های مخصوص بیماریهای روده‌ای نوزادان گرفته تا عوامل ایمنی غیراختصاصی مانند لیزوزیم، لاکتوپراکسیداز، فاکتور بیفیدوس (یا کشت های تولید کننده اسید) و در آینده، اینترفرون.
شیرخشک غنی شده برای نوزاد منبع ثابت و متعادلی از تمام مواد غذایی ضروری است که برای نوزاد لازم است. معمولا روی کیفیت شیر خشک به طور گسترده نظارت می‌شود که اطمینان بخش کیفیت شیر خشک است.
مقایسه شیر خشک با شیر مادر اغلب نشان می‌دهد که شیر خشک حاوی سطوح بیشتری از مواد غذایی و سطوح کمتری از آلایندههای محیطی است.
سرب استثنای اصلی آلاینده های شیر خشک است.
شیر HA یا هایپو آلرژیک
نیازهای تغذیه‌ای تخصصی را می‌توان با فرمولاسیون و استفاده از فرمول های تخصصی تامین کرد. اگرچه آلرژی به مواد تشکیل دهنده در فرمول‌ها عمومی ترین خطر را به همراه دارد، به همین دلیل فرمول‌های “غیر حساسیت زا” تهیه شده‌اند و در بسیاری از موارد موفق بوده‌اند.
با وجود این واقعیت، آلرژی به فرمول‌های رایج همچنان یک مشکل مهم است، به‌ویژه در خانواده‌هایی با سابقه آلرژی قبلی. در حالت تعادل، شیر خشک می تواند نیازهای اساسی تغذیه نوزاد را بهتر از هر غذای شناخته شده دیگری تامین کند.
در آینده نزدیک، فرمول بیشتری ممکن است با تورین، کارنیتین و عوامل اتصال دهنده روی تقویت شود. در جایی که تحقیقات نشان می‌دهد که یک جزء ارزشمند در شیر مادر وجود دارد، شیر خشک معمولاً میتواند چنین با چندین جزء تطبیق داده شود.
یکی دیگر از موارد نیاز دائمی بهبود ، همخوانی زیستی مواد مغذی است. اگرچه هیچ خطر ظاهرا جدی وجود ندارد، شیرخشک نمی‌تواند با شیر مادر مطابقت داشته باشد.
ایمنی زایی در شیر خشک
مهمترین پیشرفت‌ها در زمینه تولید شیرخشک‌های مخصوص نوزادان در حوزه قدرت ایمنی زایی است. از این نظر شایان ذکر است که pH در قالب یک محیط اسیدی یک عملکرد نگهدارنده رایج در ایمنی است. و در سیستم های غذایی اعمال می شود.
اسیدیته به تنهایی یک مخالف سرسخت عوامل بیماری است. اسیدیته در مجرای روده، همانطور که با حضور L.bifidus، L.acidophilus یا سایر کشت های لاکتیک نشان داده می شود، شکل پایداری از ایمنی غیرفعال را فراهم می کند. که هنوز به ندرت به عنوان یک عنصر در شیر خشک در نظر گرفته می شود.
همراه با سایر عوامل ایمنی مشتق شده از منابع حیوانی یا دیگر (از جمله گونه های ژنتیکی تغییر یافته باکتری‌ها)، یک زرادخانه کاملاً طبیعی از سلاح ها را می توان در شیر قرار داد. استفاده از لاکتوپراکسیداز احتمالاً گسترش خواهد یافت. IgG نوع ایمنی شیر گاو، همان کاری را که IgA شیر مادر انجام می دهد، برای نوزادان انجام می دهد.
چه شیر خشک به عنوان غذا باشد. چه مکمل غذایی. و یا غذای از شیر گرفتن نوزاد. شیرخشک‌هایی از این نوع امید واقعی را در کنترل اسهال عفونی، دشمن اصلی سلامت نوزاد، ارائه می دهند. تا جایی که عوامل ایمنی در برابر بیماریهای رایج در محیط بیمارستان را می توان در شیر خشک گنجاند.
در شیر خشک محافظت در برابر میکروب‌هایی ارائه می شود. که حتی شیر مادر نیز ممکن است از آنها بی بهره باشد. تا جایی که می‌توان از عوامل ایمنی «طبیعی» به جای آنتی‌بیوتیک یا درمان‌های دیگر استفاده کرد.
خطرات شیر خشک نوزاد
در کشورهای توسعه نیافته، جهل و فقر ممکن است خطرات جدی در استفاده از شیر خشک برای نوزاد ایجاد کند. بدون آب تمیز برای مخلوط کردن و بازسازی فرمول پودری یا کنسانتره مایع، بدون سوخت کافی برای جوشاندن آب برای این منظور، و بدون سوخت برای شستن و ضدعفونی کردن بطری های تغذیه و سایر ظروف، مادران نوزاد خود را در معرض خطر ابتلا به هر تعداد از مواد موجود در آب قرار می دهند.
یا بیماری های مرتبط با کثیفی هر یک از این بیماری‌ها، همراه با یک وضعیت دائمی سوء تغذیه، میتواند کشنده باشد. آنها به همان اندازه کشنده هستند، خواه شیر خشک یا سایر ترکیبات محلی منبع غذا در زمان از شیر گرفتن باشد.
تحقیقات انجام شده در Keneba، نیو گامبیا، نشان داد که 96 درصد از نمونه‌های غذای سنتی از شیر گرفتن بر پایه غلات برای تغذیه 8 ساعت پس از آماده‌سازی، از نظر باکتریولوژیکی نامناسب هستند. شیوه های محلی چنین ذخیره سازی طولانی را ترویج میکند.
استفاده از شیر معمولی و غیر شیر خشک
تهیه و استفاده از فرآورده های شیر غیر فرمولا برای تغذیه نوزادان در صورت لزوم، فرآورده‌های شیر بدون فرمول به شکل رقیق شده میتواند نیازهای نوزاد را برآورده کند. فقیرترین محصولات، فقط برای استفاده در موارد اضطراری شدید، محصولات شیرین شده و غلیظ شده هستند.
به کلمه غلیظ شده توجه کنید. از این کلمه برای تشخیص غذا از شیر تبخیر شده استفاده می شود، شیری که همچنین یک محصول شیر غلیظ است، اما شیرین کننده اضافه ای ندارد (و در اثر حرارت استریل می شود).
محصولات شیر تغلیظ شده هم به صورت شیر بدون چربی و هم به صورت کنسانتره شیر کامل عرضه می شوند. بدون غنی سازی، ویتامین های محلول در چربی (A، D، K و E) به شدت کمبود خواهد داشت. هر دو دارای محتوای قند نزدیک به 45٪ خواهند بود. و در هیچ موردی نباید از آنها با قدرت کامل استفاده کرد.
همان طور که گفته شد در هیچ موردی نباید از آنها استفاده کرد مگر به عنوان اقدامات کوتاه مدت و در مواقع نیاز شدید. با این حال، برای این منظور، هر دو محصول را می‌توان با هفت قسمت آب تمیز (جوشیده، در صورت لزوم) به یک قسمت از محصول شیر تغلیظ شده رقیق کرد.
شیرخشک های بدون چربی به تنهایی به اندازه فرآورده‌های شیر تغلیظ شده برای تغذیه نوزادان مناسب نیستند. باز هم، نیاز شدید باید استفاده و میزان استفاده را دیکته کرد. به خاطر داشته باشید که شیر بدون چربی، به این ترتیب، فاقد ویتامین های A و D است. همچنین کمبود ویتامین C، ویتامین E، اسیدهای چرب ضروری و آهن خواهد داشت.
در ایالات متحده، بیشتر شیر خشک بدون چربی (به نام شیر خشک بدون چربی) غنی شده با ویتامین های A و D است. این نوع شیر خشک نیازهای اضطراری را تا حدودی بهتر از پودر غنی نشده تامین می کند. و به عنوان غذای نوزاد، همچنان فاقد چربی و لاکتوز و در نتیجه کالری (در حد قابل استفاده) است.
افزودن چربی‌ها یا روغن‌های با منشاء محلی می تواند ارزش انرژی (کالری) را ارتقا دهد، اما نمی‌توان روی افزودن مقادیر کافی ویتامین‌های محلول در چربی حساب کرد (ویتامین های A و D به ویژه حیاتی هستند). چربی ها و روغن‌ها نیز منابع ویتامین C یا آهن نیستند.
از میان چندین فرآورده شیر موجود، شیر معمولی (شیر کامل مایع)، پودر پرچرب (شیر کامل) و شیر بخار شده شاید بیشترین سازگاری را با نیازهای یک نوزاد داشته باشند (اگر هیچ چیز مناسب تری در دسترس نباشد).
نکته : هنگامی که خلوص آب مورد تردید است، فقط باید از آب جوشیده برای اهداف رقیق استفاده شود. اگر شیر خام (شیر غیر پاستوریزه) مایع منبع غذا باشد، باید همیشه حرارت داده شود تا میکروب ها از بین بروند
. با نبود دماسنج و سایر کنترل ها، این کار را می توان به سادگی با جوشاندن شیر انجام داد.اما از جوشاندن طولانی مدت باید اجتناب شود.
جداول زیر، اقتباس شده از کتابچه راهنمای سازمان ملل متحد در مورد تغذیه نوزادان و کودکان خردسال (ویرایش دوم) رقت و سایر اطلاعات مورد نیاز برای اصلاح انواع فرآورده‌های شیر برای اهداف تغذیه نوزاد را ارائه می دهد.
دو چیز را باید به خاطر داشت:
عملیات | شیر گاو جوشیده شده( یا چاستوریزه) | شیر خشک تبخیری | شیر خشک کامل | شیر خشک بدون چربی |
رقیق سازی |
|
|
|
|
مقدار شیر | 175 میلی لیتر (سه چهارم لیوان) | 80 گرم (سه قاشق غذاخوری) | 25 گرم | 20 گرم |
مقدار آب جوشیده ولرم | یک الی دو قاشق سوپخوری | 120 میلی لیتر یا نصف لیوان | 200 میلی لیتر | 200 میلی لیتر |
افزودن |
|
|
|
|
شکر | دو قاشق چایخوری (10 گرم) | دو قاشق چایخوری (10 گرم) | دو قاشق چایخوری (10 گرم) | دو قاشق چایخوری (10 گرم) |
روغن | —— |
|
|
|
مقدار کالری | 105 | 100 | 110 | 105 |
میزان پروتئین | 5/3 | 7/3 | 3/4 | 8/4 |
- میزان رقیق شدن بستگی به سن کودک دارد.
مقدار محصول شیر آماده شده که قرار است تغذیه شود به وزن کودک بستگی دارد.
هدف اصلی این است که به اندازه مورد نیاز بدون بارگیری بیش از حد کلیه‌های نوزاد، نوزاد تغذیه شود. به همین دلیل سن و وزن دو عامل مهم هستند.
همچنین توجه داشته باشید که شکر ممکن است برای تطبیق محصول با استفاده نوزادان اضافه شود. با پودر شیر بدون چربی، هم شکر و هم چربی ارزش غذایی را بهبود می‌بخشد.
در بین تمام محصولات شیر گاو بدون فرمول، شیر تبخیر شده کنسرو شده احتمالاً بیشترین استفاده را داشته است. که معمولاً با ویتامین D غنی شده اند. همچنین ممکن است با ویتامین A غنی‌سازی شوند.
سطح غنی‌سازی معمولاً در 25 واحد بین‌المللی (IU) در هر اونس مایع (29.6 میلی‌لیتر) (79IU/100 گرم) ویتامین D و 125 IU/اونس مایع (29.6 میلی‌لیتر) (396) قرار می‌گیرد. IU/100 گرم) برای ویتامین A. محتوای کلی مواد مغذی شیر تبخیر شده در جدول 2 نشان داده شده است.