نحوه دادن قطره آهن به نوزاد ، نکات ، دستور العمل و دوز مناسب

موارد منع مصرف مکمل آهن در نوزادان

تجویز قطره آهن به نوزادان، اگرچه به طور کلی در پیشگیری از کم خونی فقر آهن ایمن و مفید است، اما موارد منع مصرف خاصی دارد که باید به دقت مورد توجه قرار گیرند تا از خطرات احتمالی سلامتی جلوگیری شود. مصرف مکمل آهن به طور معمول برای نوزادانی که در معرض خطر کمبود آهن هستند به دلیل عواملی مانند زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، یا دریافت ناکافی آهن توصیه می‌شود. با این حال، شرایط و شرایط پزشکی خاص به دلیل خطر عوارض جانبی یا تشدید شرایط موجود، منع مصرف مکمل‌های آهن را دارند.

هموکروماتوز و اختلالات اضافه بار آهن

نوزادان مبتلا به بیماری‌های ژنتیکی مانند هموکروماتوز ارثی، اختلالی که باعث جذب بیش از حد آهن توسط بدن می‌شود، نباید مکمل آهن دریافت کنند. مصرف مکمل آهن در این موارد می‌تواند منجر به اضافه بار آهن شود و باعث آسیب بافت‌ها و اندام‌ها، به ویژه به کبد و قلب شود. تشخیص زودهنگام از طریق غربالگری ژنتیکی در خانواده‌هایی که هموکروماتوز دارند قبل از در نظر گرفتن مکمل آهن بسیار مهم است.

بیماری مزمن کبد

نوزادان مبتلا به بیماری‌های مزمن کبدی نیز برای مصرف مکمل آهن منع مصرف دارند. کبد نقش مهمی در متابولیسم آهن دارد و عملکرد ضعیف آن می‌تواند منجر به تجمع غیرطبیعی آهن شود. در چنین مواردی، آهن مکمل می‌تواند آسیب کبدی را تشدید کند و به عوارض بیشتر در متابولیسم آهن کمک کند.

عفونت و التهاب

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مکمل آهن ممکن است برخی عفونت‌ها را تشدید کند، به ویژه در مناطقی که میزان بالای مالاریا و عفونت‌های باکتریایی وجود دارد. آهن ممکن است رشد برخی از باکتری‌ها و انگل‌های بیماری‌زا را افزایش داده و به طور بالقوه پیامدهای بالینی را در نوزادان آلوده بدتر کند. بنابراین، در مناطقی که چنین عفونت‌هایی شایع هستند، یا اگر نوزادی در حال حاضر از عفونت حاد رنج می‌برد، خطرات مکمل آهن باید به دقت در مقابل فواید آن سنجیده شود.

بیماری‌های گوارشی

نوزادان مبتلا به برخی اختلالات گوارشی که بر جذب آهن تأثیر می‌گذارند، مانند بیماری سلیاک یا بیماری‌های التهابی روده، ممکن است کاندیدای مناسبی برای مکمل‌های استاندارد آهن نباشند. در این موارد، تجویز آهن می‌تواند منجر به تحریک دستگاه گوارش یا تشدید علائم بیماری زمینه ای شود. ممکن است قبل از شروع درمان با آهن، راه‌های جایگزین مکمل یا درمان بیماری گوارشی مورد نیاز باشد.

انتقال خون و اریتروپویتین درمانی

نوزادانی که اخیراً تزریق خون دریافت کرده اند یا تحت درمان با اریتروپویتین هستند ممکن است نیاز به تنظیم موقت یا خودداری از مکمل آهن داشته باشند. تزریق خون سطح آهن را به شدت افزایش می‌دهد و مکمل آهن اضافی می‌تواند منجر به اضافه بار شود. به طور مشابه، اریتروپویتین درمانی برای کم خونی تولید گلبول‌های قرمز خون را تحریک می‌کند و نیاز به مکمل آهن باید به دقت کالیبره شود تا با افزایش تقاضا مطابقت داشته باشد، بدون اینکه باعث افزایش بیش از حد شود.

 نظارت و ارزیابی فردی

با توجه به این موارد منع مصرف، ضروری است که مکمل آهن در نوزادان با ارزیابی کامل بالینی و آزمایش‌های آزمایشگاهی هدایت شود. نظارت منظم بر وضعیت آهن، از جمله فریتین سرم و اشباع ترانسفرین، کمک می‌کند تا درمان با آهن مطابق با نیازهای فردی انجام شود و از عوارض ناشی از مصرف بیش از حد مکمل جلوگیری شود. پزشکان اطفال باید قبل از توصیه قطره آهن، وضعیت سلامت، رژیم غذایی و عوامل خطر کمبود آهن یا اضافه بار را ارزیابی کنند.

عوارض جانبی قطره آهن در نوزادان

مکمل آهن که معمولاً به صورت قطره آهن برای نوزادان در معرض خطر کم خونی فقر آهن تجویز می‌شود، یک اقدام پیشگیرانه ضروری در مراقبت‌های بهداشتی کودکان است. در حالی که قطره آهن در رفع کمبود آهن موثر است، همچنین می‌تواند منجر به عوارض جانبی مختلفی شود که ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی باید آن‌ها را تشخیص دهند و به طور مناسب مدیریت کنند تا از سلامت کلی نوزاد اطمینان حاصل شود.

اثرات گوارشی

شایع‌ترین عوارض گزارش شده قطره آهن در نوزادان شامل اختلالات گوارشی مانند یبوست، اسهال، تهوع و استفراغ است. این علائم به دلیل ماهیت تحریک‌کننده آهن در دیواره معده ایجاد می‌شوند که می‌تواند به ویژه در نوزادان جوان حساس باشد. یبوست به ویژه شایع است و می‌توان آن را با تنظیم دوز آهن، افزایش مصرف مایعات، یا گاهی اوقات افزودن مکمل فیبر غذایی مناسب برای نوزادان کنترل کرد.

تیره شدن مدفوع

مکمل‌های آهن اغلب باعث ایجاد یک عارضه جانبی بی ضرر اما گاهی نگران کننده تیره شدن مدفوع می‌شوند. این تغییر به دلیل عبور آهن جذب نشده از دستگاه گوارش است که می‌تواند با خونریزی در مدفوع اشتباه گرفته شود. برای والدین و مراقبین مهم است که از این عارضه جانبی خوش خیم آگاه باشند تا از نگرانی‌های غیر ضروری و ارزیابی‌های پزشکی جلوگیری کنند.

تغییر رنگ دندان

یکی دیگر از عوارض جانبی احتمالی قطره‌های آهن، رنگ‌آمیزی دندان‌ها است، جایی که بقایای آهن می‌تواند یک لکه سیاه یا تیره موقت روی دندان‌های کودک باقی بگذارد. معمولاً می‌توان با مخلوط کردن قطره‌های آهن با آب یا آب میوه و استفاده از قطره چکان در پشت دهان، به جای تماس مستقیم مایع با دندان، از این مشکل زیبایی جلوگیری کرد. اقدامات منظم بهداشت دهان و دندان، مانند پاک کردن لثه‌های کودک و دندان‌های بیرون زده با یک پارچه تمیز و مرطوب نیز می‌تواند به به حداقل رساندن لکه کمک کند.

عکس العمل‌های آلرژیتیک

اگرچه نادر است، اما واکنش‌های آلرژیک به مکمل‌های آهن، از جمله قطره آهن، ممکن است رخ دهد. علائم ممکن است شامل بثورات، خارش، تورم و در موارد شدید، مشکلات تنفسی باشد. در صورت مشکوک شدن به واکنش آلرژیک، مصرف مکمل آهن باید فوراً قطع شود و برای اطمینان از ایمنی نوزاد، توصیه‌های پزشکی لازم است.

خطر مصرف بیش از حد

مصرف بیش از حد تصادفی قطره آهن یک نگرانی جدی است و می‌تواند سمی باشد، به ویژه در کودکان خردسال. علائم مصرف بیش از حد آهن شامل استفراغ شدید، اسهال، درد شکم، کم آبی بدن و بی حالی است. در موارد شدید، مسمومیت با آهن می‌تواند منجر به شوک یا نارسایی کبد شود. بنابراین، بسیار مهم است که مکمل‌های آهن دور از دسترس کودکان نگهداری شوند و تحت راهنمایی و تجویز یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی تجویز شوند.

نظارت و مدیریت

نظارت منظم بر پاسخ نوزاد به مکمل آهن ضروری است. این شامل ردیابی رشد، توسعه و هرگونه واکنش نامطلوب به مکمل است. آزمایش خون ممکن است برای ارزیابی سطح هموگلوبین و ذخایر آهن انجام شود، و اطمینان حاصل شود که دوز کافی است اما بیش از حد نیست. تنظیم رژیم مکمل ممکن است بر اساس این مشاهدات و تحمل فردی نوزاد ضروری باشد.