همه چیز در مورد تب دنگی و پشه آئدس اجیپتی

تب دنگی دارای ناقلی با نام پشه آئدس اجیپتی

منابع این مقاله سی دی سی، سازمان بهداشت جهانی، مقالات معتبر و سایت آپتودیت است که از معتبرترین مراجع هستند،

در این مقاله در مورد دو گونه پشه صحبت می‌کنیم که هرچند بومی ایران نیستند اما در نواحی جنوبی و جنوب شرقی ایران مشاهده شده‌اند از استان هرمزگان تا سیستان و بلوچستان .

از طرفی دو نکته مهم که باید خاطر سپارده شود سمیت هرنوع پیرتروئیدی برای گربه‌ها است که آسیب زا و کشنده است،  مثل دلتامترین، سایپرمترین و پرمترین از طرف دیگر متاسفانه مقاومت جهانی پیرتروئید‌ها در پشه‌ها درحال بیشتر شدن است.

نکته دوم سعی کنید برای فضاهایی که در تماس با انسانه از حشره کش‌های بودار اصلاً استفاده نشود. ارگانوفسفره‌ها مثل مالاتیون و تمفوس نیز سمیت دارند.

در پادکست داروچی ، آقای دکتر میرمحمدی به عنوان نویسنده و راوی این قسمت در تاریخ تیرماه 1403 با آرزوی سلامتی و کاربردی بودن اپیزود به صورت کاملی به مبحث تب دنگی پرداخته‌اند پس شما عزیزان می‌توانید از طریق لینک زیر به اپیزود مربوطه مراجعه کنید.

قسمت اول پادکست سوالات پرکاربرد و نکات مهم است که در همان ابتدا گفته می‌شود. در قسمت بعد تاریخچه و نکات مربوط به انتقال و در غایت کار هم طبق معمول تشخیص و درمان تب دنگی خواهد بود.

در ابتدای امر به سراغ سوالات پرد کاربرد می‌پردازیم. در مورد پشه ناقل بیماری که باعث پخش شدن بیماری‌های ویروسی مربوط به انسان می‌شود.

آیا وجود آئدس اجیپتی به تنهایی باعث گسترش بیماری تب دنگی می‌شود؟

در پاسخ باید گفت خیر.

آئدس اجیپتی به تنهایی منجر به گسترش بیماری‌هایی مانند تب دنگی، زیکا، چیکونگونیا یا تب زرد نمی‌شود. برای اینکه انتقال بیماری اتفاق بیفتد چندین عامل باید بطور همزمان باشند:

حضور ویروس

برای گسترش یک بیماری، پشه‌ها باید ناقل ویروس باشند. این اتفاق زمانی شروع می‌شود که پشه یک فرد آلوده را نیش می‌زند و خون حاوی ویروس او را می‌بلعد.

توانایی انتقال ویروس

همه پشه‌های Aedes aegypti نمی‌توانند هر ویروسی را که می‌خورند منتقل کنند. صلاحیت ناقل شامل توانایی پشه برای به دست آوردن ویروس، پشتیبانی از تکثیر آن و سپس انتقال آن به میزبان جدید است. عوامل ژنتیکی، شرایط محیطی، و سویه ویروس خاص، همگی می‌توانند بر این صلاحیت تأثیر بگذارند.

تراکم مناسب جمعیت پشه‌ها

جمعیت کم پشه ممکن است در انتشار گسترده ویروس موثر نباشد.

ارتباط انسان و پشه

دفعات زیاد تماس انسان با پشه‌ها احتمال انتقال ویروس را افزایش می‌دهد. محیط‌های شهری اغلب به دلیل جمعیت متراکم انسانی و مکان‌های پرورش فراوان، شیوع را تسهیل می‌کنند.

بار ویروسی در فرد بیمار

میزبان آلوده باید دارای بار ویروسی کافی باشد تا در صورت گزش، ویروس را به پشه‌ها بازگرداند. هر فرد آلوده دارای بار ویروسی کافی برای آلوده کردن پشه نخواهد بود.

شرایط اقلیمی و محیطی

شرایط محیطی مانند دما و رطوبت به طور قابل توجهی بر چرخه زندگی پشه‌ها، الگوهای پرورش و رفتار تغذیه تأثیر می‌گذارد که همه اینها بر انتقال بیماری تأثیر می‌گذارد.

سطوح مصونیت جامعه

سطح ایمنی در جمعیت انسانی نیز بسیار مهم است که متاسفانه امروزه واکسن آن موجود نیست.

روش‌های کنترل تکثیر آئدس اجیپتی

کاهش منبع تکثیر

کاهش منبع مستقیم‌ترین روش کنترل ناقل است که بر حذف منابع محیطی مورد نیاز پشه‌های Aedes aegypti برای تولید مثل تمرکز دارد. پشه‌ها در آب‌های راکد تولید مثل می‌کنند، بنابراین حذف این منابع آبی می‌تواند جمعیت آنها را به شدت کاهش دهد. این روش به ویژه در برابر Aedes aegypti مؤثر است چون آنها ترجیح می‌دهند در ظروف مصنوعی نزدیک به خانه‌های انسان تخم بگذارند. مثل گلدان‌ها لاستیک ماشینی که در آن آب وجود دارد، ظروفی که در آن آب وجود دارد ، حتی پلاستیکی که روی زمین افتاده و کمی درون آن آب وجود دارد.

فواید روش حذف منبع

حذف منبع یک روش پایدار است و تأثیر بلندمدتی بر جمعیت پشه‌ها دارد. این روش به مواد شیمیایی متکی نیست، بنابراین هیچ خطری برای مقاومت شیمیایی یا آلودگی محیطی ندارد. با حذف مکان‌های تکثیر، این روش نه تنها Aedes aegypti را هدف قرار می‌دهد، بلکه زیستگاه موجود برای سایر گونه‌های آفت بالقوه را نیز کاهش می‌دهد. مشارکت جامعه در کاهش منبع می‌تواند آگاهی عمومی را در مورد بیماری‌های منتقله از پشه افزایش دهد و نگرش فعالانه نسبت به سلامت عمومی و پاکیزگی جامعه را تقویت کند. کاهش موثر منبع می‌تواند به طور قابل توجهی نیاز به سایر مداخلات پرهزینه‌تر مانند حشره کش‌ها و عوامل کنترل بیولوژیکی را کاهش دهد.

معایب روش  حذف منبع

وابستگی اثربخشی کاهش منبع به شدت به مشارکت و همکاری جامعه بستگی دارد. حفظ آن مستلزم تلاش و آموزش مداوم است، زیرا مکان‌های پرورش نادیده گرفته شده یا نادیده گرفته شده می‌توانند به سرعت مزایای تلاش‌های قبلی را خنثی کنند. کاهش منبع همچنین می‌تواند کار فشرده باشد، به ویژه در مناطق شهری پرجمعیت با مکان‌های بالقوه متعدد برای پرورش. می‌تواند چالش‌های لجستیکی در سازماندهی رویدادهای پاکسازی جامعه و حصول اطمینان از تخلیه یا برداشتن منظم تمام ظروف نگهداری آب بالقوه وجود داشته باشد. علاوه بر این، در مناطقی با بارندگی شدید و سیل، کنترل همه مکان‌های تولید مثل چالش‌برانگیزتر می‌شود، زیرا استخرهای آب جدید می‌توانند به سرعت و به‌طور غیرقابل پیش‌بینی تشکیل شوند.

کنترل شیمیایی

کنترل شیمیایی شامل استفاده از حشره کش‌ها برای از بین بردن لارو (لاروکش) و پشه‌های بالغ (کشنده بالغ) است. این روش به طور گسترده برای کاهش سریع جمعیت پشه‌ها تو شیوع بیماری‌های منتقله از طریق پشه استفاده می‌شود. عوامل شیمیایی را می‌توان از طریق اسپری زمینی یا هوایی و از طریق استفاده از مواد تصفیه شده مانند پشه بند یا اسپری‌های دیواری اعمال کرد.

معایب روش شیمیایی

معایب اولیه کنترل شیمیایی، ایجاد مقاومت در جمعیت پشه‌ها است. استفاده مکرر از همان کلاس شیمیایی می‌تواند پشه‌هایی را انتخاب کند که در برابر حشره‌کش مقاوم هستند، تلاش‌های کنترلی را در طول زمان کمتر مؤثر می‌کند و ساخت مواد شیمیایی جدید را ضروری می‌کند.

از طرف دیگه نگرانی‌های زیست محیطی هم قابل توجه است، زیرا گونه‌های غیر هدف می‌توانند تحت تأثیر استفاده از حشره کش قرار گیرند و اکوسیستم‌های محلی را مختل کنند. نگرانی‌های بهداشتی برای انسان نیز قابل توجه است، به ویژه در مناطقی که از سمپاشی باقیمانده در داخل ساختمان استفاده می‌شود، زیرا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض حشره کش‌ها می‌تواند اثرات نامطلوبی بر سلامتی داشته باشد. روش‌های کنترل شیمیایی می‌توانند پرهزینه باشند و برای حفظ اثربخشی خود به کاربردهای مکرر نیاز دارند.

کنترل بیولوژیکی

کنترل بیولوژیکی شامل معرفی شکارچیان طبیعی یا عوامل بیماری زا برای کاهش جمعیت پشه است. عوامل بیولوژیکی رایج شامل ماهی‌هایی است که لارو پشه و محصولات باکتریایی مانند Bacillus thuringiensis israelensis (Bti) را می‌خورند که برای لارو پشه سمی است اما عموماً برای سایر حیات وحش و انسان بی خطر است.

فواید کنترل بیولوژیکی

کنترل بیولوژیکی سازگار با محیط زیست است و جایگزینی پایدار برای حشره کش‌های شیمیایی ارائه می‌دهد. این روش لارو پشه‌ها را هدف قرار می‌دهد، پس جمعیت‌های آینده اونها را بدون استفاده از مواد شیمیایی مضر کاهش می‌دهد. استفاده از کنترل بیولوژیکی می‌تواند وابستگی به روش‌های شیمیایی را کاهش دهد و به کاهش خطر مقاومت به حشره کش کمک کند. هنگامی که به درستی استفاده شود، عوامل بیولوژیکی کمترین تأثیر را بر روی گونه‌های غیر هدف و اکوسیستم‌ها دارند. این روش می‌تواند به ویژه در محیط‌های محصور مانند حوضچه‌های زینتی، مخازن آب و سایر آب‌های تعریف شده که در آن شکارچیان طبیعی به راحتی معرفی و نگهداری شوند، موثر باشد.

معایب روش کنترل بیولوژیکی

اثربخشی کنترل بیولوژیکی می‌تواند بر اساس شرایط محیطی متفاوت باشد و ممکن است برای همه مناطق مناسب نباشد. عوامل بیولوژیکی اغلب به شرایط خاصی برای رشد نیاز دارند و ممکن است در آب‌های سردتر یا بسیار آلوده موثر نباشند. همچنین در صورت معرفی گونه‌های غیربومی به عنوان عوامل کنترل، خطر ایجاد اختلال در اکوسیستم‌های محلی وجود دارد. به عنوان مثال، معرفی گونه‌های ماهی به زیستگاه‌های جدید می‌تواند منجر به عواقب ناخواسته‌ای شود اگر آن ماهی‌ها نیز گونه‌های بومی را مصرف کنند یا زیستگاه را تغییر دهند. علاوه بر این کنترل بیولوژیکی نتایج فوری ارائه نمی‌دهد. زمان لازم است تا شکارچیان یا پاتوژن‌ها خود را تثبیت کنند و جمعیت پشه‌ها را به طور موثر کاهش دهند.

کنترل شیمیایی برای مدیریت پشه در داخل و خارج از خانه

کنترل شیمیایی شامل استفاده از آفت کش‌ها برای کشتن یا دفع پشه‌ها است. مواد شیمیایی مختلف بسته به مشخصات ایمنی و کارایی آنها برای استفاده در فضای داخلی و خارجی مناسب هستند.

داخل خانه

اسپری باقیمانده داخلی IRS که مناسب‌ترین آن اسپری درمین است که در سایز 450 انتخاب مناسبی بوده که حاوی پرمترینه و برای داخل منزل مناسب است. استفاده از آن روی لباس هم توسط سی دی سی توصیه شده است. البته هنگام همه گیری. انواع سمپاش‌ها این نوع رو شامل می‌شوند به غیر محصولاتی که گازی هستند یا به اصطلاح پیف پاف.

توضیحات

IRS شامل پاشیدن حشره کش بر روی دیوارها، سقف و سایر سطوح خانه است. این حشره کش برای چندین ماه موثر باقی می‌ماند و پشه‌هایی را که در تماس با این سطوح تحت درمان قرار می‌گیرند، از بین می‌برد.

ترکیبات

مواد شیمیایی رایج مورد استفاده برای IRS شامل ارگانوفسفره‌ها (مانند مالاتیون)، کاربامات‌ها و پیرتروئیدها (مانند دلتامترین، پرمترین) هستند. هر کدام دارای پروفایل‌های کارایی و ایمنی متفاوتی هستند.

مزایا

IRS در کنترل جمعیت پشه در داخل خانه و کاهش انتقال بیماری بسیار موثر است. این محافظت طولانی مدت را فراهم می‌کند و می‌تواند به طور قابل توجهی تعداد موارد بیماری را در یک منطقه کاهش دهد.

معایب

استفاده نادرست می‌تواند منجر به خطرات سلامتی از جمله مشکلات تنفسی و تحریک پوست شود. همچنین خطر مقاومت پشه‌ها در برابر مواد شیمیایی رایج وجود دارد. تهویه مناسب و رعایت نکات ایمنی در حین استفاده ضروری است.

حشره کش‌های آئروسل یا گازی یا پیف پاف

گزینه مناسب برای منزل  اسپری بدون بو برند تار و مار است. که برای گربه‌ها اصلاً مناسب نیستند.این اسپری‌های حشره کش آماده استفاده هستند که می‌توانند مستقیماً توسط صاحبان خانه برای از بین بردن پشه‌های پرنده استفاده شوند.

ترکیبات

آئروسل‌ها معمولاً حاوی پیرتروئیدهایی مانند آلترین یا پرمترین هستند که در برابر پشه‌ها موثر هستند اما به طور کلی برای انسان و حیوانات خانگی در صورت استفاده طبق دستورالعمل بی خطر هستند.

مزایا

نتایج راحت و فوری باعث محبوبیت آئروسل‌ها برای کنترل سریع پشه‌ها می‌شود.

مضرات

آئروسل‌ها فقط تسکین کوتاه مدت دارند و استفاده مکرر ممکن است منجر به خطرات سلامتی ناشی از استنشاق شود. آنها همچنین به آلودگی هوای داخلی و توسعه مقاومت بالقوه در پشه‌ها کمک می‌کنند.

قرص‌های پشه و بخارسازها

کویل‌های پشه برای آزاد کردن دودی که پشه‌ها را دفع یا از بین می‌برد، سوزانده می‌شوند، در حالی که بخارسازها یک ماده شیمیایی را گرم می‌کنند که بخارات حشره کش را آزاد می‌کند.

ترکیبات

کویل‌ها معمولاً حاوی پیرترین یا پیرتروئید هستند، در حالی که بخارسازها از پرالترین یا ترانس فلوترین استفاده می‌کنند.

فواید

هر دو روش در کاهش نیش پشه موثر بوده و استفاده از آنها آسان است.

معایب

دود ناشی از سیم پیچ‌ها می‌تواند برای ریه‌ها تحریک کننده باشد و در مواجهه طولانی مدت مضر باشد و آنها را برای فضاهای بسته مناسب‌تر کند. بخارسازها به برق نیاز دارند و در صورت استفاده نادرست ممکن است خطراتی ایجاد کنند.

محصولات مناسب برای بیرون از خانه

1. اسپری هوایی

این روش شامل استفاده از حشره کش‌ها از طریق دستگاه‌های مه پاش برای کشتن پشه‌های بالغ در هوا است. معمولاً برای کاهش سریع جمعیت پشه‌ها در فصول اوج انتقال یا شیوع استفاده می‌شود.

ترکیبات

در اسپری هوایی اغلب از پیرتروئیدهایی مانند پرمترین و دلتامترین یا ارگانوفسفره‌ها مانند مالاتیون استفاده می‌شود.

مزایا

کاهش سریع جمعیت پشه‌ها و قطع احتمالی انتقال بیماری.

معایب

اثرات موقتی هستند و به کاربردهای مکرر نیاز دارند. همچنین می‌تواند گونه‌های غیر هدف را تحت تاثیر قرار دهد و به آلودگی محیط زیست کمک کند.

2. لاروکش ها

لارو کش‌ها مواد شیمیایی هستند که برای از بین بردن لارو پشه در آب قبل از بالغ شدن آنها استفاده می‌شود.

ترکیبات

لاروکش های رایج شامل تمفوس، متوپرن، و باسیلوس تورینگینسیس israelensis (Bti)، لاروکش بیولوژیکی است.

مزایا

هدف قرار دادن لاروها می‌تواند از نسل‌های بعدی پشه‌ها جلوگیری کند و سطح کلی جمعیت را کاهش دهد.

معایب

نیاز به استفاده دقیق برای جلوگیری از آلودگی منابع آب دارد. همه آب‌ها به راحتی قابل دسترسی نیستند و پس از بارندگی یا چرخش آب استفاده مجدد ضروری است.

3. درمان مانع

استفاده از حشره کش‌های باقیمانده روی پوشش گیاهی، حصارها و دیوارهای بیرونی می‌تواند مانعی ایجاد کند که پشه‌هایی را که قصد ورود به منطقه را دارند از بین می‌برد.

ترکیبات

به طور معمول شامل فرمولاسیون پودرهای انکپسوله شده یا مرطوب کننده پیرتروئیدها می‌شود.

مزایا

کنترل طولانی مدت پشه‌ها را فراهم می‌کند و تعداد ورود به خانه را کاهش می‌دهد.

معایب

برای موثر و ایمن بودن نیاز به کاربرد دقیق دارد. اثرات بالقوه بر روی حشرات مفید و محیط زیست

مدیریت ایمنی و مقاومت در برابر تب دنگی

برای افرادی که به دنبال محافظت از خود و خانواده خود در برابر پشه‌های Aedes هستند، انواع مختلفی از آفت کش‌ها و مواد دافع شخصی و خانگی بسیار موثر هستند. در اینجا تفکیک مناسب‌ترین گزینه‌ها آورده شده است:

1. دفع کننده‌های شخصی

دافع‌های شخصی مستقیماً روی پوست یا لباس اعمال می‌شوند و برای جلوگیری از نیش پشه، به‌ویژه در زمان اوج فعالیت (سپیده‌دم و غروب) بسیار مهم هستند.

DEET (N,N-Diethyl-meta-toluamide)

اثربخشی: در دفع پشه‌ها بسیار موثر است و استاندارد طلایی برای دافع حشرات در نظر گرفته شده است.

استفاده: در اشکال مختلف مانند اسپری، لوسیون و رول موجود است.

مزایا: محافظت طولانی مدت را فراهم می‌کند و برای استفاده در مناطقی که فعالیت پشه‌ها زیاد است مناسب است.

محدودیت‌ها: می‌تواند باعث تحریک پوست در برخی افراد شود و ممکن است به پلاستیک‌ها و پارچه‌های مصنوعی آسیب برساند.

پیکاریدین (Icaridin)

اثربخشی: مشابه DEET در دافع و اثربخشی است، اما اغلب به دلیل احساس سبک‌تر و کمتر روغنی ترجیح داده می‌شود.

استفاده: در اسپری‌ها و لوسیون‌ها موجود است.

مزایا: بدون بو، پوست را به اندازه DEET تحریک نمی‌کند و به پارچه یا پلاستیک آسیب نمی‌رساند.

محدودیت‌ها: کمی کمتر از DEET شناخته شده است، اما به دلیل ویژگی‌های کاربر پسند آن محبوبیت پیدا می‌کند.

روغن اکالیپتوس لیمو (P-Menthane-3،8-diol یا PMD)

اثربخشی: دافع طبیعی که به اندازه غلظت‌های کم DEET موثر است.

استفاده: در اسپری‌ها و لوسیون‌ها موجود است.

مزایا: یک جایگزین طبیعی که می‌تواند برای چندین ساعت موثر باشد.

محدودیت‌ها: برای حداکثر اثربخشی باید بیشتر از DEET یا Picaridin استفاده شود.

2. اسپری‌ها و آئروسل‌های فضای داخلی

برای استفاده در داخل خانه برای کاهش یا حذف سریع جمعیت پشه‌های داخلی.

آئروسل‌های مبتنی بر پیرتروئید

اثربخشی: برای کوبیدن و از بین بردن پشه‌ها در تماس موثر است.

استفاده: می‌توان آن را مستقیماً به سمت پشه‌ها یا در مناطقی که احتمال استراحت پشه‌ها وجود دارد اسپری کرد.

مزایا: نتایج فوری، استفاده آسان برای درمان لکه.

محدودیت‌ها: اثرات کوتاه مدت هستند. تهویه ضروری است زیرا استنشاق آئروسل‌ها می‌تواند مضر باشد.

3. کویل پشه و ThermaCELL

برای ایجاد منطقه دفع پشه در فضاهای کوچک بیرونی یا نیمه باز.

کویل پشه

اثربخشی: برای استفاده در فضای باز برای کاهش حضور پشه خوب است.

استفاده: کویل‌ها برای آزاد کردن دودی که پشه‌ها را دفع می‌کند سوزانده می‌شوند.

مزایا: ارزان و آسان برای استفاده.

محدودیت‌ها: دود می‌تواند برای ریه‌ها و چشم‌ها تحریک کننده باشد. باید در فضای باز و یا در مکان‌هایی با تهویه مناسب استفاده شود.

دفع کننده‌های ThermaCELL

اثربخشی: دستگاه‌ها از گرما برای پراکنده کردن ماده دافع در هوا استفاده می‌کنند و یک منطقه محافظت شده بدون دود ایجاد می‌کنند.

استفاده: دستگاه‌های قابل حمل ایده آل برای کمپینگ، باغبانی، یا نشستن در فضای باز.

مزایا: سازگارتر با محیط زیست نسبت به سیم پیچ، بدون شعله باز.

محدودیت‌ها: به کارتریج و دستگاه نیاز دارد. گران‌تر از کویل

4. دفع آفات اولتراسونیک

این دستگاه‌ها ادعا می‌کنند که با انتشار امواج صوتی با فرکانس بالا، آفات از جمله پشه‌ها را دفع می‌کنند.

اثربخشی: هیچ مدرک علمی برای حمایت از اثربخشی مواد دافع اولتراسونیک در برابر پشه‌ها وجود ندارد.

مزایا: غیر تهاجمی و بدون مواد شیمیایی.

محدودیت‌ها: فقدان اثربخشی ثابت شده، آنها را انتخابی کمتر قابل اعتماد می‌کند.

نکات ایمنی و کاربردی

برای اطمینان از کاربرد مناسب و بررسی هرگونه اطلاعات ایمنی، برچسب‌ها را به دقت بخوانید.

ابتدا مواد دافع را روی ناحیه کوچکی از پوست آزمایش کنید تا هرگونه واکنش نامطلوب را بررسی کنید.

در صورت نیاز از مواد دافع، به ویژه پس از شنا، تعریق، یا خشک کردن حوله، دوباره استفاده کنید.

فقط به اندازه مورد نیاز برای پوشاندن پوست یا لباس در معرض دید از دافع استفاده کنید و از استفاده بیش از حد خودداری کنید.

برای حداکثر اثربخشی و ایمنی، ترکیب این اقدامات شخصی و خانگی با استراتژی‌های مدیریت زیست محیطی (مانند حذف آب راکد) بهترین محافظت را در برابر پشه‌های Aedes فراهم می‌کند.

همه چیز در مورد پشه آئدس اجیپتی

مرجع اصلی این بخش از مقاله در مورد پشه آئدس اجیپتی،  ای سی دی سی است. Aedes egypti , stegamya eagypti , با نام عامیانه‌تر پشه تب زرد با منشا دنیای قدیم و آفریقا است. به همین دلیل پشه اختصاصی تکامل یافته همراه با انسانه

شکل شناسی: در این نوع پشه سایز کوچکی دارد ، انتهای شکم نوک تیز بوده و شکمی لاغری دارد. اسکوتوم (قسمت پشتی قفسه سینه) دارای فلس‌های نقره‌ای به شکل چنگال روی زمینه سیاه است. و نوک شاخک‌های چنگال به سمت سر است.

دارای رنگ سیاه و سفید متضا روی بگراند سیاه خود است. مارکرهای نقره‌ای روی دست و پاهاش به شکل بند بندهای نقره‌ای است.

نمونه‌های مشابه این نوع پشه ،  آئدس آلبوپیکتوس است که پشت قفسه سینه روی اسکوتوم چسبیده به سرش به جای چنگال یک خط نقره‌ای در وسط دارد و سایز آن مدیوم است. نمونه مشابه دیگه آئدس کرتینوس است که دارای چنگال رو به شکم بوده و به جای رنگ نقره‌ای سفید رنگ می‌باشد.

در اصل Aedes aegypti در مناطق جنگلی، با استفاده از سوراخ درختان به عنوان زیستگاه یافت شد. این گونه در حال حاضر معمولاً در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و در مجاورت انسان یافت می‌شود. در محیط‌های شهری و حومه شهری به خوبی رشد می‌کند.

مطالعه‌ای که در اروپا انجام شده مربوط به پرتقال است و در قسمت خود مختار مدیرا در پرتقال بیشترین رشد پشه‌ها در بین ماههای آگوست تا اوکتبر است. در واقع تخم‌های این نوع پشه در برابر خشکی مقاوم هستند اما در برابر سرما آسیب پذیر هستند. پشه‌های ماده عمدتاً در طول روز در مکان‌های سایه دار و فقط گاهی در طول شب تغذیه می‌کنند. ماده‌ها می‌توانند چندین بار در فاصله بین تخم گذاری تغذیه کنند.

برد پروازی این نوع پشه تنها 200 متر تخمین زده می‌شود. و تا صد متری محل زندگی انسان می‌توانند کلونیزه شوند اما ترجیح آن‌ها نزدیک‌تر شدن هست پس در خونه ها هم هستند.

تاریخچه مختصر گسترش و توزیع اروپایی

برای بار اول آئدس به احتمال زیاد با کشتی‌هایی که از آفریقا حرکت می‌کردند به قاره آمریکا و مدیترانه منتقل شد. شمالی‌ترین رویدادهای ثبت شده در اروپا (بوردو و Saint-Nazaire در فرانسه؛Swansea بندر جنوبی در ولز و Southamptonو خلاصه بندرگاه‌ها در اروپا) به وضوح نشان دهنده نقش تجارت و کشتیرانی در گسترش پشه آئدس

هیچ مدرکی مبنی بر اینکه گونه در این مکان‌ها مستقر شده است وجود ندارد. در گذشته، این آئدس به طور پراکنده در اروپا، از سواحل اقیانوس اطلس در پرتغال تا دریای سیاه گزارش شده است،  پراکندگی گذشته نسبت به امروزه بسیار بیشتر است. همین امر در مورد آمریکای شمالی و استرالیا نیز صدق می‌کند. کاهش توزیع احتمالاً به دلیل برنامه‌های حذف است.

پشه آئدس آلبوپیکتوس در ایران

در مورد ایران شما را به مقاله‌ای از دکتر سید حسن نیکوکار ارجاع می‌دهیم که  در ژورنال نیچر چاپ شده است:

آئدس آلبوپیکتوس که گفته شد کمی بزرگتر بوده و خط نقره‌ای در پست خود دارد در آسیا با نام پشه ببر آسیایی و پشه جنگلی شناخته می‌شود و مثل اجیپتی بیشترین فعالیت را صبح و ظهر دارد.

این آلبوپیکتوس و اجیپتی در در کشورهای همسایه از جمله افغانستان، ارمنستان، عمان، پاکستان، عربستان سعودی، ترکیه و یمن و همچنین اپیدمی‌ها و شیوع تب دنگی و عفونت‌های چیکونگونیا در پاکستان، عربستان سعودی، یمن و عمان گزارش شده. اگرچه گزارشی از ویروس زیکا در منطقه مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی گزارش نشده است، اما خطر انتقال خودسرانه زیکا در نواحی سواحل دریای سرخ و پاکستان به دنبال ورود از کشورهای بومی را نمی‌توان نادیده گرفت.

در ایران آلبوپیکتوس و اجیپتی در سال‌های اخیر در جنوب شرق و جنوب ایران مشاهده شده‌اند، افشاگری‌هایی که برای کشور نگران‌کننده است زیرا ممکن است زمینه را برای انتشار بیشتر آنها و انتقال محلی بیماری‌ها از موارد وارداتی فراهم کند. اولین مورد وارداتی تب دنگی در سال 1387 در ایران ثبت شد. در سال 1392، 15 مورد مثبت تب دنگی از استان‌های سیستان و بلوچستان و کردستان گزارش شد که 8 مورد از آنها به مالزی، هند و تایلند سفر کرده بودند و 7 مورد نیز افراد بدون سابقه سفر به خارج از کشور بودند. در سال 2019، 50 مورد وارداتی دنگی و 53 مورد وارداتی چیکونگونیا در ایران شناسایی شد.

بررسی مهمی که ایشون انجام دادند به اهمیت بنادر و فرودگاه‌ها با پرواز از عربستان و همچنین بنادری که نوشهر، فریدونکنار و امیر آباد هستند در استان مازندرن. در مازندران دو گونه غالب تا سال 2020 آئدس ژنیکولاتوس و وکسانز هستش و موردی از آلبوپیکانتوس یا اجیپتی پیدا نشده است.

هرچند از نظر تاریخی، پشه آئدس اجیپتی از سال 1920 تا 1951 در مناطق جنوبی ایران فعال بوده،  احتمالاً در نتیجه برنامه ریشه کنی مالاریا که در سال 1957 این پشه‌ها ناپدید شد. به تازگی، آئدس اجیپتی (سال 2020) دوباره در بنادر خمیر و لنگه ظاهر شده است و اخیراً در بندرعباس (وزارت بهداشت ایران، ارتباطات شخصی) در استان هرمزگان، مشاهده شده. این افشاگری باعث نگرانی ملی می‌شود و از آنجایی که بندرعباس یک قطب تجاری بین المللی و ملی است، نظارت تشدید حشره شناسی در سراسر کشور را ایجاب می‌کند. Aedes albopictus برای اولین بار از استان سیستان و بلوچستان در منطقه هم مرز با پاکستان در سال 2009 و تو یک منطقه ساحلی در نزدیکی شهرستان چابهار در همین استان در سال 2013 مشاهده شد. نظارت شدید حشره شناسی نتوانست استقرار گونه را شناسایی کند. با این حال، نظارت و هوشیاری در سراسر کشور برای برنامه ریزی و اجرای موفق برنامه‌های کنترل رو پیشنهاد می‌کنند. با تشکر از دکتر نیکوکار که یک مطالعه هفت ساله رو روی دو گونه مهاجم پشه در استان مازندران انجام دادند. البته نمونه‌ای از این پشه‌ها یافت نشد.

یک مورد مهم که در ای سی دی سی اشاره شده تغییرات آب و هوای است که می‌تواند باعث گسترش بیشتر آئدس به شمال و جنوب شود. یج بندان موثر ترین عامل در حذف این پشه هستش با اینحال در سواحل مدیترانه دریای سیاه و دریای خزر هم مشاهده میشه

گزارش فعالیت پشه عامل تب دنگی در طول سال در جزیره مادیرا و اوج فراوانی در آگوست تا اکتبر

1. تناسب زیست محیطی

آب و هوا: Aedes aegypti در محیط‌های گرم و مرطوب که برای پرورش آن مناسب است رشد می‌کند. دمای بین 25 تا 30 درجه سانتی گراد برای رشد لارو ایده آل است. چرخه زندگی پشه در شرایط گرم‌تر سرعت می‌گیرد و منجر به رشد سریع جمعیت می‌شود.

بارندگی: انباشته شدن آب حاصل از بارندگی مکان‌های تولید مثل را فراهم می‌کند. با این حال، بارندگی بیش از حد می‌تواند با شستن لاروها و تخم‌ها، مکان‌های پرورش را از بین ببرد.

2. عوامل انسانی

شهرنشینی: مناطق شهری با تراکم بالا، مکان‌های فراوانی برای تکثیر به شکل آب راکد در ظروف ساخت بشر مانند سطل، گلدان و لاستیک‌های دور ریخته شده فراهم می‌کنند. مکان‌های شهری همچنین منابع غذایی خونی فراوانی را برای پشه‌های ماده فراهم می‌کنند که برای تولید تخم‌مرغ ضروری است.

حمل و نقل: انسان‌ها گسترش جغرافیایی Aedes aegypti را از طریق جابجایی وسایل نقلیه و کالاها تسهیل می‌کنند. تخم‌ها می‌توانند در ظروف مرطوب سوار شوند و در مناطق جدید مستقر شوند.

3. پرورش و طول عمر

مکان‌های پرورش: آنها ترجیح می‌دهند در آب تمیز و راکد نزدیک به خانه‌های انسان تخم بگذارند. قابلیت تخم گذاری در مقادیر کم آب، طیف وسیعی از ظروف را مناسب می‌کند.

چرخه زندگی: چرخه زندگی از تخم تا بزرگسال می‌تواند به 7 روز کوتاه باشد اما معمولاً 10-14 روز طول می‌کشد. طول عمر بزرگسالان می‌تواند متفاوت باشد، اما معمولاً چند هفته طول می‌کشد، اگرچه آنها می‌توانند در شرایط بهینه بیشتر زنده بمانند.

4. تلاش‌های کنترل بردار

کاهش منبع: حذف مکان‌های بالقوه تولید مثل با تمیز کردن آب راکد می‌تواند به طور موثر جمعیت پشه‌ها را کاهش دهد.

کنترل شیمیایی: استفاده از حشره کش‌ها برای درمان زیستگاه‌های لارو و پشه‌های بالغ رایج است، اما مقاومت در برابر حشره کش‌ها به طور فزاینده‌ای نگران کننده است.

کنترل بیولوژیکی: معرفی شکارچیان طبیعی پشه، مانند گونه‌های خاص ماهی یا باکتری (مانند باسیلوس تورینگینسیس israelensis)، می‌تواند به کاهش جمعیت کمک کند.

5. ژنتیک جمعیت و انتقال بیماری

تنوع ژنتیکی: جمعیت‌های Aedes aegypti اغلب تنوع ژنتیکی قابل توجهی را نشان می‌دهند که می‌تواند بر صفاتی مانند مقاومت به حشره کش‌ها و قابلیت‌های انتقال بیماری تأثیر بگذارد.

انتقال بیماری: Aedes aegypti ناقل مناسبی برای آربوویروس های مختلف است. توانایی آن در گاز گرفتن چندین نفر در یک چرخه غذای خون، ظرفیت آن را به عنوان یک ناقل بیماری افزایش می‌دهد.

6. تأثیر مداخلات بهداشت عمومی

کمپین‌های بهداشت عمومی: آموزش در مورد پیشگیری از نیش پشه و از بین بردن مکان‌های تولید مثل می‌تواند خطر گسترش بیماری را کاهش دهد.

نظارت و نظارت: نظارت منظم به درک پویایی جمعیت و اثربخشی اقدامات کنترلی کمک می‌کند، که برای مداخلات به موقع برای جلوگیری از شیوع بسیار مهم هستند.

این پویایی‌ها بر پیچیدگی کنترل جمعیت‌های Aedes aegypti و جلوگیری از بیماری‌هایی که منتقل می‌شوند تأکید می‌کند. مدیریت مؤثر مستلزم ترکیبی از نظارت، مداخلات بهداشت عمومی و مشارکت جامعه است.

همچنین نشان داده شده است که رقابت گونه‌ها بر توزیع و فراوانی تأثیر می‌گذارد آلبوپیکتوس در رقابت با اجیپتی پیروزه

اپیدمیولوژی و انتقال عوامل بیماری زا

آئدس به عنوان عامل انتقال ویروس دنگی، ویروس تب زرد، ویروس چیکونگونیا و ویروس زیکا شناخته شده است. به عنوان یک ناقل بالقوه ویروس انسفالیت اسب ونزوئلا پیشنهاد شده است و مطالعات شایستگی ناقل* نشان داده است که آئدس قادر به انتقال ویروس نیل غربی است. ویروس نیل غربی نیز از این گونه پشه در مزرعه جدا شده است. البته این در مورد آئدس‌ها است.

تب دنگی

آئدس ناقل اولیه تب دنگی است. هر چهار سروتیپ دنگی از صحرای جمع آوری شده جدا شده‌اند آئدس.  انتقال عمودی ویروس دنگی انواع 2، 3 و 4 نشان داده شده است  و اگرچه برخی پیشنهاد می‌کنند که این ناکارآمد است، برخی دیگر پیشنهاد می‌کنند که نقش مهمی در نگهداری ویروس ایفا می‌کند.

آئدس مدت‌هاست که به عنوان یک ناقل تب دنگی شناخته شده است و باعث اپیدمی‌های بزرگ تب دنگی در قاره آمریکا و آسیای جنوب شرقی می‌شود. بروز جهانی دنگی نیز در 25 سال گذشته افزایش یافته است. از لحاظ تاریخی، شیوع بیماری در اروپا نیز گزارش شده است، که یکی از بزرگ‌ترین شیوع‌های ثبت شده در آتن و مناطق همسایه یونان طی دوره 1927-1928 رخ داده است. در سال 2012، یک شیوع بزرگ تب دنگی در منطقه خودمختار پرتغال مادیرا  رخ داد که در آن آئدس ایجاد شده است.

روش‌های کنترل تب دنگی

زمانی که یک بیماری شایع می‌شود ممکم است اکثر افراد با تصمیم بسیار سریع و یک روش تند بخواهند که با بیماری مقابله بکنند. داشتن اطلاعات کافی در مورد یک مشکل مانند پشه مصری می‌تواند به ما کمک کند که یک روش مناسب را اتخاذ کنیم. از جمله روش‌های مختلفی که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرد مثل وارد کردن شکارچیان به زیستگاه لارو یا وارد کردن پشه‌هایی که اصلاح ژنتیکی هستند در واقع نر عقیم رها شود. یا استفاده از باکتری‌هایی که می‌توانند از تکثیر ویروس دنگی در پشه جلوگیری کنند.

در محل زندگی با پیرترین‌ها یا پیرتروئیدها قابل انجام برای فصول سرد سال و همچنین  فصول گرم سال و به طور کلی می‌توانید را به عنوان یک آشیانه برای زندگی سالانه پشه مصری لحاظ کنید.